Τρεις Ιεράρχες: Οι Φωστήρες της Οικουμένης!..
.jpg)
Τρεις Ιεράρχες: Οι Φωστήρες της Οικουμένης!..
Διάλεξη του Άγγελου Παν. Σακκέτου, συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή, στην Πνευματική Εστία Καλλιθέας (Χαροκόπου 65) την Κυριακήν 28 Ιανουαρίου 2001, με θέμα: "Τρεις Ιεράρχες: Οι Φωστήρες της Οικουμένης: Η συμβολή των Μεγάλων αυτών Πατέρων της Εκκλησίας μας στον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, ως γέννημα – θρέμμα του Ελληνισμού!.."
.jpg)
Ο συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής, Άγγελος Π. Σακκέτος, σε μία από τις πολλές διαλέξεις ή ομιλίες που έχει κάνει στο παρελθόν για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.
Κυρίες και Κύριοι, ίσως λίγοι Έλληνες γνωρίζουν ότι η εορτή των Τριών Ιεραρχών, κατά την 30 Ιανουαρίου, καθιερώθηκε για έναν λόγο που ομολογουμένως εκπλήσσει τον όποιο ιστορικό ερευνητή – αν θέλετε και λίγο για την πρωτοτυπία του.. Ποιός ήταν αυτός ο λόγος; Να σταματήσουν οι φιλονικίες των μυριάδων Χριστιανών της εποχής εκείνης για το ποιός εκ των Τριών Ιεραρχών είναι… ανώτερος!! Ο Μέγας Βασίλειος; Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος; Ή ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος;
Χωρίς αμφιβολία, το ηθικό και πνευματικό τάλαντο του καθενός από τους Τρεις Ιεράρχες δεν ήταν, βέβαια, εντελώς το ίδιο. Φιλοσοφικότερος και αλύγιστος στην άμυνα ο Βασίλειος. Θεολογικώτερος και ποιητικώτερος ο Γρηγόριος. Αλλά και οι τρεις είχαν σε μεγάλο βαθμό ειλικρινή και θερμή πίστη, υπέρλαμπρη ευγλωττία, μεγάλη και ισχυρή παιδεία, πλήρη αφοσίωση στην σημαία της Ορθοδοξίας, αγάπη στο ποίμνιο, αφοβία σους άρχοντες, ανεξάντλητη φιλανθρωπία, διαρκή νηφαλιότητα, άμεμπτη σωφροσύνη, συνεχή αγώνα για ην σωτηρία των ψυχών και τον θρίαμβο του Χριστιανισμού.
Έχουν μεγάλο δίκηο, λοιπόν, όσοι ασχολούνται με το Αγιολόγιον της Ορθοδοξίας, να πιστεύουν ότι ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος, και ο Χρυσόστομος λάμπουν μέσα στους αιώνες και αποδεικνύουν ότι τα μεγάλα πνεύματα γνωρίζουν να συνδέουν την εφήμερη σοφία του κόσμου με την βαθύτερη και αληθινή πίστη στον Ιησού Χριστό.
Και κάτι που πρέπει να τιμά ιδιαίτερα εμάς τους Έλληνες: Είναι τιμή και αθάνατο το καύχημα του Ελληνισμού ότι μέσα από τα σπλάχνα του βγήκαν αυτοί οι Μεγάλοι Φωστήρες της Οικουμένης!!
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, το Απολυτίκιον που ψάλλει, σε ήχο πρώτο, η Εκκλησία μας, την 30ην Ιανουαρίου, ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών:
«Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν, θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον Μέγαν, και τον Θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι, πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν· αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσι».
Χωρίς αμφιβολία, το ηθικό και πνευματικό τάλαντο του καθενός από τους Τρεις Ιεράρχες δεν ήταν, βέβαια, εντελώς το ίδιο. Φιλοσοφικότερος και αλύγιστος στην άμυνα ο Βασίλειος. Θεολογικώτερος και ποιητικώτερος ο Γρηγόριος. Αλλά και οι τρεις είχαν σε μεγάλο βαθμό ειλικρινή και θερμή πίστη, υπέρλαμπρη ευγλωττία, μεγάλη και ισχυρή παιδεία, πλήρη αφοσίωση στην σημαία της Ορθοδοξίας, αγάπη στο ποίμνιο, αφοβία σους άρχοντες, ανεξάντλητη φιλανθρωπία, διαρκή νηφαλιότητα, άμεμπτη σωφροσύνη, συνεχή αγώνα για ην σωτηρία των ψυχών και τον θρίαμβο του Χριστιανισμού.
Έχουν μεγάλο δίκηο, λοιπόν, όσοι ασχολούνται με το Αγιολόγιον της Ορθοδοξίας, να πιστεύουν ότι ο Βασίλειος, ο Γρηγόριος, και ο Χρυσόστομος λάμπουν μέσα στους αιώνες και αποδεικνύουν ότι τα μεγάλα πνεύματα γνωρίζουν να συνδέουν την εφήμερη σοφία του κόσμου με την βαθύτερη και αληθινή πίστη στον Ιησού Χριστό.
Και κάτι που πρέπει να τιμά ιδιαίτερα εμάς τους Έλληνες: Είναι τιμή και αθάνατο το καύχημα του Ελληνισμού ότι μέσα από τα σπλάχνα του βγήκαν αυτοί οι Μεγάλοι Φωστήρες της Οικουμένης!!
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, το Απολυτίκιον που ψάλλει, σε ήχο πρώτο, η Εκκλησία μας, την 30ην Ιανουαρίου, ημέρα της εορτής των Τριών Ιεραρχών:
«Τους τρεις μεγίστους φωστήρας της τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι, δογμάτων θείων πυρσεύσαντας, τους μελιρρύτους ποταμούς της σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν, θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον Μέγαν, και τον Θεολόγον Γρηγόριον, συν τω κλεινώ Ιωάννη, τω την γλώτταν χρυσορρήμονι, πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν· αυτοί γαρ τη Τριάδι, υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσι».
ΟΙ ΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΕΡΑΣΤΑΙ…
Κυρίες και Κύριοι, δεν είναι δύσκολο σε οποιονδήποτε από σας ν’ ανοίξη ένα οποιοδήποτε εγκυκλοπαιδικό λεξικό και να διαβάση ό,τι επιθυμεί για την ζωή και το έργο των Τριών Ιεραρχών. Δόξα σοι ο Θεός παρόμοια συγγράμματα υπάρχουν πολλά και φυτρώνουν σαν μανιτάρια ακόμη περισσότερα.
Θα έπρεπε, όμως, αφού μας δίδεται αυτή η ευκαιρία να πούμε δύο λογάκια για τον κάθε Ιεράρχη μας όχι μονάχα από σεβασμό στη μνήμη τους, αλλά επειδή αυτή η διάλεξις κατά πάσαν πιθανότητα θ’ αναμεταδοθή το βράδυ από τηλεοράσεως σε εκπομπή του έχοντος την τιμή να σας ομιλή αυτή τη στιγμή Eλπίζω να την ακούσουν οι νέοι κυρίως, που βομβαρδίζονται καθημερινά με όλα αυτά τα τηλεοπτικά σκουπίδια που μας σερβίρουν οι κλειδοκράτορες της σκέψεώς μας και οι έχοντες το προνόμιον να ποδηγετούν την νόησιν των μικρών αυτών βλαστών του Έθνους μας! Φρονώ πως είναι χίλιες φορές προτιμότερον να μάθουν κάποια πράγματα χρήσιμα και ψυχωφελή με προοπτική και ελπίδα στην ζωή τους, παρά το τι φοράει η κάθε λογής τηλεπαρουσιάστρια ή με ποιόν έφαγε στα «GOODY’S» η όποια μινιφορούσα και προκλητικώς περιφέρουσα το σαρκίον της κυρία του θεάτρου ή του κινηματογράφου:
«… Τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας», λέει με τόσο όμορφα λόγια το απολυτίκιον της Εκκλησίας μας για τον Μέγα Βασίλειον, τονίζοντας την κοινωνική προσφορά του Αγίου, που με την θεία του διδασκαλία εστόλισε με αρετές τα ήθη, τα έθιμα και την ζωή των ανθρώπων της εποχής του!
Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Νεοκαισάρεια του Πόντου. Αυτού το μεγάλου κομματιού του Ελληνισμού….
Οι γονείς του Βασιλείου (Βασίλειος και Εμμέλεια), αν και κατά κόσμον ευγενείς και πλούσιοι, διέθεταν συγχρόνως και ένα υψηλό χριστιανικό φρόνημα.. Κάτι το οποίο επηρέασε βαθύτατα την νεανική ψυχή του αγίου μας, δεδομένου ότι με εφόδιον αυτήν την χριστιανική ανατροφή ο Βασίλειος αρχίζει μια καταπληκτική ανοδική πνευματική πορεία.
Όπως λέγουν οι ερευνητές, ο Βασίλειος, έχοντας τα χαρίσματα της ευστροφίας και της μνήμης, κατακτά σχεδόν όλες τις επιστήμες της εποχής του! Μα το σπουδαιότερο; Κατακτά την Θεία Θεωρία του Ευαγγελίου, που την κάνει αμέσως πράξη με την αυστηρή ασκητική ζωή του. Μία ζωή λιτή και απέριττη και όχι όπως μας την εμφανίζουν κάποιες παραδόσεις που τον θέλουν παχύσαρκο, με κόκκινα ρούχα, άσπρα μαλλιά και μάλιστα φορτωμένον δώρα. Μάλιστα κάποιο κατάστημα παιδικών παιχνιδιών τον διακωμωδούσε λέγοντας πως «Άη Βασίλης μπροστά (σ’ αυτό) κάνει την πάπια» και πως (άκουσον, άκουσον) τα… καύσιμα τελείωσαν, τα έλκηθρα είναι ακριβά και κάτι ηχηρά παρόμοια.. Και όχι μόνον…
Κάποιο κίνημα ομοφυλοφίλων με ειδικά διαφημιστικά φυλλάδιά των (δυσφημιστικά εν προκειμένω) διέπραξαν ένα ανουσιούργημα βεβηλώνοντας την μνήμη του Αγίου αυτού της Εκκλησίας μας χαρακτηρίζοντάς τον (αν είναι δυνατόν, κύριοι!) ως… «γκέϊ»!!! (Δεν θ’ αναπτύξω εδώ τί σημαίνει ο όρος).
Το ευτύχημα στην όλη αυτή δυσφημιστική εκστρατεία εναντίον του Μεγάλου Βασιλείου ήταν το γεγονός ότι ένας νεοσύστατος πολιτικός φορέας (ίσως ο μοναδικός) υπέβαλε μήνυσι στο Εισαγγελέα για την δίωξι των συκοφαντών. Και ας ελπίσωμεν ότι ο πέλεκυς αυτή τη φορά θα είναι πολύ βαρύς!...
ΛΙΤΟΣ, ΑΔΥΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΓΕΛΑΣΤΟΣ
Θα έπρεπε, όμως, αφού μας δίδεται αυτή η ευκαιρία να πούμε δύο λογάκια για τον κάθε Ιεράρχη μας όχι μονάχα από σεβασμό στη μνήμη τους, αλλά επειδή αυτή η διάλεξις κατά πάσαν πιθανότητα θ’ αναμεταδοθή το βράδυ από τηλεοράσεως σε εκπομπή του έχοντος την τιμή να σας ομιλή αυτή τη στιγμή Eλπίζω να την ακούσουν οι νέοι κυρίως, που βομβαρδίζονται καθημερινά με όλα αυτά τα τηλεοπτικά σκουπίδια που μας σερβίρουν οι κλειδοκράτορες της σκέψεώς μας και οι έχοντες το προνόμιον να ποδηγετούν την νόησιν των μικρών αυτών βλαστών του Έθνους μας! Φρονώ πως είναι χίλιες φορές προτιμότερον να μάθουν κάποια πράγματα χρήσιμα και ψυχωφελή με προοπτική και ελπίδα στην ζωή τους, παρά το τι φοράει η κάθε λογής τηλεπαρουσιάστρια ή με ποιόν έφαγε στα «GOODY’S» η όποια μινιφορούσα και προκλητικώς περιφέρουσα το σαρκίον της κυρία του θεάτρου ή του κινηματογράφου:
«… Τα των ανθρώπων ήθη κατεκόσμησας», λέει με τόσο όμορφα λόγια το απολυτίκιον της Εκκλησίας μας για τον Μέγα Βασίλειον, τονίζοντας την κοινωνική προσφορά του Αγίου, που με την θεία του διδασκαλία εστόλισε με αρετές τα ήθη, τα έθιμα και την ζωή των ανθρώπων της εποχής του!
Ο Μέγας Βασίλειος γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Νεοκαισάρεια του Πόντου. Αυτού το μεγάλου κομματιού του Ελληνισμού….
Οι γονείς του Βασιλείου (Βασίλειος και Εμμέλεια), αν και κατά κόσμον ευγενείς και πλούσιοι, διέθεταν συγχρόνως και ένα υψηλό χριστιανικό φρόνημα.. Κάτι το οποίο επηρέασε βαθύτατα την νεανική ψυχή του αγίου μας, δεδομένου ότι με εφόδιον αυτήν την χριστιανική ανατροφή ο Βασίλειος αρχίζει μια καταπληκτική ανοδική πνευματική πορεία.
Όπως λέγουν οι ερευνητές, ο Βασίλειος, έχοντας τα χαρίσματα της ευστροφίας και της μνήμης, κατακτά σχεδόν όλες τις επιστήμες της εποχής του! Μα το σπουδαιότερο; Κατακτά την Θεία Θεωρία του Ευαγγελίου, που την κάνει αμέσως πράξη με την αυστηρή ασκητική ζωή του. Μία ζωή λιτή και απέριττη και όχι όπως μας την εμφανίζουν κάποιες παραδόσεις που τον θέλουν παχύσαρκο, με κόκκινα ρούχα, άσπρα μαλλιά και μάλιστα φορτωμένον δώρα. Μάλιστα κάποιο κατάστημα παιδικών παιχνιδιών τον διακωμωδούσε λέγοντας πως «Άη Βασίλης μπροστά (σ’ αυτό) κάνει την πάπια» και πως (άκουσον, άκουσον) τα… καύσιμα τελείωσαν, τα έλκηθρα είναι ακριβά και κάτι ηχηρά παρόμοια.. Και όχι μόνον…
Κάποιο κίνημα ομοφυλοφίλων με ειδικά διαφημιστικά φυλλάδιά των (δυσφημιστικά εν προκειμένω) διέπραξαν ένα ανουσιούργημα βεβηλώνοντας την μνήμη του Αγίου αυτού της Εκκλησίας μας χαρακτηρίζοντάς τον (αν είναι δυνατόν, κύριοι!) ως… «γκέϊ»!!! (Δεν θ’ αναπτύξω εδώ τί σημαίνει ο όρος).
Το ευτύχημα στην όλη αυτή δυσφημιστική εκστρατεία εναντίον του Μεγάλου Βασιλείου ήταν το γεγονός ότι ένας νεοσύστατος πολιτικός φορέας (ίσως ο μοναδικός) υπέβαλε μήνυσι στο Εισαγγελέα για την δίωξι των συκοφαντών. Και ας ελπίσωμεν ότι ο πέλεκυς αυτή τη φορά θα είναι πολύ βαρύς!...
ΛΙΤΟΣ, ΑΔΥΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΓΕΛΑΣΤΟΣ
Δράττομαι αυτής της ευκαιρίας να πω ότι ο πραγματικός Άη Βασίλης ο φλογερός αυτός Έλλην δεν ήταν παρά ένας αδύνατος στην εμφάνιση άνθρωπος, γελαστός, με μαύρα γένια, ντυμένος πεζοπόρος – όπως τον θέλουν δηλαδή οι ελληνικές παραδόσεις μας.
Στο τελευταίο τεύχος του χριστιανικού περιοδικού «Εκκλησιαστική Διακονία», ένα δελτίον τύπου και πληροφοριών της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (Ιανουάριος 2001), αναδημοσιεύεται ένα σχόλιο από την εφημερίδα «Τα Νέα» έχοντας μάλιστα και την πραγματική εικόνα του Αγίου Βασιλείου.
Ας διαβάσωμε το κείμενο:
«Μικρασιάτης μελαχρινός, αδύνατος, γελαστός με μαύρα γένια και καμαρωτά φρύδια. Ντυμένος σαν βυζαντινός πεζοπόρος, με σκουφί και πέδιλα. Στο χέρι του κρατούσε ένα ραβδί.
Αυτή είναι η περιγραφή του Άη Βασίλη, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση και όχι καλοζωϊσμένος, που φορά γούνα, έχει κάτασπρα γένια, φθάνει με έλκηθρο που το σέρνουν ελάφια και κατεβαίνει από την καμινάδα φέρνοντας δώρα στα μικρά παιδιά.
Κι όμως. Ο δικός μας Άγιος Βασίλης «ξεκινούσε σαν μεσαιωνικός πεζοπόρος, αμέσως ύστερα από τα Χριστούγεννα, με το ραβδί στο χέρι και περνούσε απ’ τους διαφόρους τόπους, καλόβολος πάντα και κουβεντιαστής με όσους συναντούσε, δεν κρατούσε κοφίνι στην πλάτη του, ούτε σακί φορτωμένο με δώρα. Εκείνο που έφερνε στους ανθρώπους ήταν περισσότερο συμβολικό: η καλή τύχη και ιδιαίτερα η ιερατική ευλογία του. Το μόνο κάπως συγκεκριμένο ήταν το ραβδί του, απ’ όπου με θαυμαστόν τρόπο βλάσταιναν ή ζωντάνευαν κλαδιά και πέρδικες, σύμβολα των αντίστοιχων δώρων, που θα μπορούσε να μοιράση στους ευνοουμένους του», γράφει ο Καθηγητής Λαογραφίας Δημήτρης Λουκάτος, στο βιβλίο του “Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών”».
Ο υποδειγματικός τρόπος της πνευματικής εργασίας του Μεγάλου Βασιλείου δεν αργεί να τον ανεβάσει στον θρόνο της αρχιερωσύνης. Με σταθερότητα και γενναίο φρόνημα, σαν αρχιερέας έκανε πολλούς αγώνες για την ορθόδοξη πίστη. Με τους ορθοδόξους λόγους που συνέγραψε, κατακεραύνωσε τα φρονήματα των κακοδόξων. Αγωνίστηκε, ακόμη, κατά της ηθικής σήψεως και επέφερε σοφές μεταρρυθμίσεις στον μοναχισμό. Άριστος ποιμένας διετέλεσε, κτίζοντας την περίφημη «Βασιλειάδα», συγκρότημα με ευαγή ιδρύματα, που φιλοξένησε χιλιάδες πάσχοντες, ανεξαρτήτως φρονημάτων, ιδεών, φυλής ή φύλου και καταγωγής των ασθενούντων. Στα πενήντα του χρόνια ο Μέγας Βασίλειος, εξαιτίας της ασθενικής του κράσεως, εγκαταλείπει τον φθαρτό αυτό κόσμο, αφήνοντας στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο πνευματικό έργο.
Στο τελευταίο τεύχος του χριστιανικού περιοδικού «Εκκλησιαστική Διακονία», ένα δελτίον τύπου και πληροφοριών της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας (Ιανουάριος 2001), αναδημοσιεύεται ένα σχόλιο από την εφημερίδα «Τα Νέα» έχοντας μάλιστα και την πραγματική εικόνα του Αγίου Βασιλείου.
Ας διαβάσωμε το κείμενο:
«Μικρασιάτης μελαχρινός, αδύνατος, γελαστός με μαύρα γένια και καμαρωτά φρύδια. Ντυμένος σαν βυζαντινός πεζοπόρος, με σκουφί και πέδιλα. Στο χέρι του κρατούσε ένα ραβδί.
Αυτή είναι η περιγραφή του Άη Βασίλη, σύμφωνα με την ελληνική παράδοση και όχι καλοζωϊσμένος, που φορά γούνα, έχει κάτασπρα γένια, φθάνει με έλκηθρο που το σέρνουν ελάφια και κατεβαίνει από την καμινάδα φέρνοντας δώρα στα μικρά παιδιά.
Κι όμως. Ο δικός μας Άγιος Βασίλης «ξεκινούσε σαν μεσαιωνικός πεζοπόρος, αμέσως ύστερα από τα Χριστούγεννα, με το ραβδί στο χέρι και περνούσε απ’ τους διαφόρους τόπους, καλόβολος πάντα και κουβεντιαστής με όσους συναντούσε, δεν κρατούσε κοφίνι στην πλάτη του, ούτε σακί φορτωμένο με δώρα. Εκείνο που έφερνε στους ανθρώπους ήταν περισσότερο συμβολικό: η καλή τύχη και ιδιαίτερα η ιερατική ευλογία του. Το μόνο κάπως συγκεκριμένο ήταν το ραβδί του, απ’ όπου με θαυμαστόν τρόπο βλάσταιναν ή ζωντάνευαν κλαδιά και πέρδικες, σύμβολα των αντίστοιχων δώρων, που θα μπορούσε να μοιράση στους ευνοουμένους του», γράφει ο Καθηγητής Λαογραφίας Δημήτρης Λουκάτος, στο βιβλίο του “Χριστουγεννιάτικα και των γιορτών”».
Ο υποδειγματικός τρόπος της πνευματικής εργασίας του Μεγάλου Βασιλείου δεν αργεί να τον ανεβάσει στον θρόνο της αρχιερωσύνης. Με σταθερότητα και γενναίο φρόνημα, σαν αρχιερέας έκανε πολλούς αγώνες για την ορθόδοξη πίστη. Με τους ορθοδόξους λόγους που συνέγραψε, κατακεραύνωσε τα φρονήματα των κακοδόξων. Αγωνίστηκε, ακόμη, κατά της ηθικής σήψεως και επέφερε σοφές μεταρρυθμίσεις στον μοναχισμό. Άριστος ποιμένας διετέλεσε, κτίζοντας την περίφημη «Βασιλειάδα», συγκρότημα με ευαγή ιδρύματα, που φιλοξένησε χιλιάδες πάσχοντες, ανεξαρτήτως φρονημάτων, ιδεών, φυλής ή φύλου και καταγωγής των ασθενούντων. Στα πενήντα του χρόνια ο Μέγας Βασίλειος, εξαιτίας της ασθενικής του κράσεως, εγκαταλείπει τον φθαρτό αυτό κόσμο, αφήνοντας στην ανθρωπότητα ένα τεράστιο πνευματικό έργο.
ΟΠΩΣ ΑΝ ΕΞ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΩΦΕΛΟΙΝΤΟ ΛΟΓΩΝ…
Θέλω να πιστεύω ότι και μόνον η Ομιλία του: «Προς τους Νέους: Όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων» (Πώς ημπορούν δηλαδή οι νέοι να ωφεληθούν από τα Ελληνικά Γράμματα) θα ημπορούσε να χαρακτηρισθή ο πιο ισχυρός συνδετικός κρίκος του χθες με το σήμερα. Του Ελληνισμού δηλαδή με τον Χριστιανισμό, όπως κατ’ επανάληψιν έχομε τονίσει και στο βιβλίο μας υπό τον τίτλον: «Ιησούς Χριστός: Ελληνισμός – Χριστιανισμός», από τις Εκδόσεις «Δημιουργία».
Το να επαινεί με τα καλύτερα λόγια τον Ησίοδο να εγκωμιάζη σχεδόν όλους τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, ιδίως τον Όμηρο και τόσους άλλους, κυριολεκτικά μας δείχνει όχι μόνον την μεγάλη οδό, αλλά την χρυσή λεωφόρο της αληθείας, που αποκαλύπτει ότι ο Ελληνισμός υπήρξε το πνευματικό υπόβαθρο του Χριστιανισμού, αρκεί να ακολουθήσωμε την συμβουλή του, όταν λέγη:
«Ως γαρ των ανθέων τοις μεν λοιποίς άχρι της ευωδίας ή της χρόας εστίν η απόλαυσις, ταις μελίτταις δ’ άρα και μέλι λαμβάνειν απ’ αυτών υπάρχει, ούτω δη κανταύθα τοις μη το ηδύ και επίχαρι μόνον των τοιούτων λόγων διώκουσιν έστι τινά και ωφέλειαν απ’ αυτών ει την ψυχήν αποθέσθαι». (: Όπως δηλαδή από τα άνθη άλλοι μεν απολαμβάνουν μόνον μεν την ευωδίαν και το χρώμα, αι δε μέλισσαι ημπορούν να παίρνουν και το μέλι απ’ αυτά, έτσι λοιπόν και εδώ είναι δυνατόν, αυτοί που δεν επιδιώκουν μόνον το τερπνόν και το ευχάριστον από τους λόγους αυτούς να αποθησαυρίσουν και κάποιαν ωφέλειαν εις την ψυχήν των).
«Κατά πάσαν δη ουν των μελιττών την εικόνα , των λόγων υμίν μεθεκτέον». (:Σύμφωνα λοιπόν με όλην την εικόνα των μελισσών πρέπει να χρησιμοποιείτε τα βιβλία).
«Εκείναι τε γαρ ούτε άπασι τοις άνθεσι παραπλησίως επέρχονται, ούτε μην οις αν επιπτώσιν όλα φέρειν επιχειρούσιν, αλλ’ όσον αυτών επιτήδεια προς την εργασίαν λαβούσαι, το λοιπόν χαίρειν αφήκαν» (: Διότι και εκείναι ούτε πηγαίνουν ομοίως εις όλα τα λουλούδια, ούτε πάλιν προσπαθούν να τα κουβαλήσουν ολόκληρα αυτά, εις τα οποία πετούν, αλλ’ αφού πάρουν από αυτά όσον είναι κατάλληλον εις την εργασίαν, το υπόλοιπον το αφήνουν και φεύγουν).
Και αμέσως πιο κάτω:
«Και ημείς εάν είμεθα σώφρονες, αφού αποκομίσωμεν από αυτά όσον μας είναι οικείον και συγγενεύει προς την αλήθειαν τα υπόλοιπα θα τα παρατρέξωμεν. Και, όπως όταν κόπτωμεν από την τριανταφυλλιάν το άνθος, παραμερίζωμεν τα αγκάθια, έτσι και εις την περίπτωσιν των συγγραμμάτων αυτών, αφού καρπωθούμεν από αυτά όσον είναι χρήσιμον, ας προφυλαχθούμεν από το βλαβερόν. Ευθύς λοιπόν εξ αρχής πρέπει να εξετάζωμεν το καθένα από τα μαθήματα και να τα προσαρμόζωμεν προς τον σκοπόν, φέροντες, σύμφωνα με την δωρικήν παροιμίαν, την πέτραν προς το αλφάδι».
Να έχη άραγε άδικο; Σεις τι λέτε;
Το να επαινεί με τα καλύτερα λόγια τον Ησίοδο να εγκωμιάζη σχεδόν όλους τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς, ιδίως τον Όμηρο και τόσους άλλους, κυριολεκτικά μας δείχνει όχι μόνον την μεγάλη οδό, αλλά την χρυσή λεωφόρο της αληθείας, που αποκαλύπτει ότι ο Ελληνισμός υπήρξε το πνευματικό υπόβαθρο του Χριστιανισμού, αρκεί να ακολουθήσωμε την συμβουλή του, όταν λέγη:
«Ως γαρ των ανθέων τοις μεν λοιποίς άχρι της ευωδίας ή της χρόας εστίν η απόλαυσις, ταις μελίτταις δ’ άρα και μέλι λαμβάνειν απ’ αυτών υπάρχει, ούτω δη κανταύθα τοις μη το ηδύ και επίχαρι μόνον των τοιούτων λόγων διώκουσιν έστι τινά και ωφέλειαν απ’ αυτών ει την ψυχήν αποθέσθαι». (: Όπως δηλαδή από τα άνθη άλλοι μεν απολαμβάνουν μόνον μεν την ευωδίαν και το χρώμα, αι δε μέλισσαι ημπορούν να παίρνουν και το μέλι απ’ αυτά, έτσι λοιπόν και εδώ είναι δυνατόν, αυτοί που δεν επιδιώκουν μόνον το τερπνόν και το ευχάριστον από τους λόγους αυτούς να αποθησαυρίσουν και κάποιαν ωφέλειαν εις την ψυχήν των).
«Κατά πάσαν δη ουν των μελιττών την εικόνα , των λόγων υμίν μεθεκτέον». (:Σύμφωνα λοιπόν με όλην την εικόνα των μελισσών πρέπει να χρησιμοποιείτε τα βιβλία).
«Εκείναι τε γαρ ούτε άπασι τοις άνθεσι παραπλησίως επέρχονται, ούτε μην οις αν επιπτώσιν όλα φέρειν επιχειρούσιν, αλλ’ όσον αυτών επιτήδεια προς την εργασίαν λαβούσαι, το λοιπόν χαίρειν αφήκαν» (: Διότι και εκείναι ούτε πηγαίνουν ομοίως εις όλα τα λουλούδια, ούτε πάλιν προσπαθούν να τα κουβαλήσουν ολόκληρα αυτά, εις τα οποία πετούν, αλλ’ αφού πάρουν από αυτά όσον είναι κατάλληλον εις την εργασίαν, το υπόλοιπον το αφήνουν και φεύγουν).
Και αμέσως πιο κάτω:
«Και ημείς εάν είμεθα σώφρονες, αφού αποκομίσωμεν από αυτά όσον μας είναι οικείον και συγγενεύει προς την αλήθειαν τα υπόλοιπα θα τα παρατρέξωμεν. Και, όπως όταν κόπτωμεν από την τριανταφυλλιάν το άνθος, παραμερίζωμεν τα αγκάθια, έτσι και εις την περίπτωσιν των συγγραμμάτων αυτών, αφού καρπωθούμεν από αυτά όσον είναι χρήσιμον, ας προφυλαχθούμεν από το βλαβερόν. Ευθύς λοιπόν εξ αρχής πρέπει να εξετάζωμεν το καθένα από τα μαθήματα και να τα προσαρμόζωμεν προς τον σκοπόν, φέροντες, σύμφωνα με την δωρικήν παροιμίαν, την πέτραν προς το αλφάδι».
Να έχη άραγε άδικο; Σεις τι λέτε;
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα του Χριστιανισμού και ένας από τους λαμπρότερους φωστήρες της ορθοδόξου πίστεως. Γεννήθηκε το 329 μ.Χ. στην Αριαζνό, κωμώπολη της Καππαδοκίας.
Στην Ναζιανζό (εξ ου και Ναζιανζηνός), διδάσκεται την στοιχειώδη εκπαίδευση, ενώ την μέση εκπαίδευση στην Καισάρεια, όπου γνωρίζεται με τον συμμαθητή του και στην συνέχεια αχώριστο φίλο του Μέγα Βασίλειο.
Στην συνέχεια ο Γρηγόριος πηγαίνει κοντά στους περίφημους διδασκάλους της ρητορικής και, τέλος, στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, όπου ξαναβρίσκει, ως συμφοιτητή πλέον, τον Μέγα Βασίλειο.
Όταν επιστρέφει στην πατρίδα του, ο πατέρας του, επίσκοπος Ναζιανζού, τον χειροτονεί πρεσβύτερο, αλλά αυτός προτιμά την ησυχία του αναχωρητηρίου στον Πόντο, κοντά στον φίλο του Βασίλειο, για περισσότερη άσκηση στην πνευματική ζωή.
Μετά, όμως, από θερμές παρακλήσεις των δικών του, επιστρέφει στην πατρίδα του και μπαίνει στην ενεργό δράση της Εκκλησίας. Όμως, το δρεπάνι του Χάρου έρχεται να πληγώση την ψυχή του, με αλλεπάλληλους θανάτους συγγενικών του προσώπων. Πρώτα του αδελφού του Καισαρείου, έπειτα της αδελφής του Γοργονίας, μετά του πατέρα του και, τέλος, της αγαπημένης του μανούλας του Νόννας.
Μετά απ’ αυτές τις θλίψεις, η θεία Πρόνοια τον φέρνει στην Κωνσταντινούπολη όπου υπερασπίζεται με καταπληκτικό τρόπο την Ορθοδοξία και κτυπά καίρια τους Αρειανούς, που είχαν πλημμυρίσει την Βασιλεύουσα.
Μετά τον σκληρό αυτό αγώνα, ο Μέγας Θεοδόσιος τον αναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλως.
Δυστυχώς, όμως, μικροπρεπείς και κακοήθεις πάντα υπάρχουν, Στην Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, μία μερίδα επισκόπων τον αντιπολιτεύεται για ευτελή λόγο.
Τότε ο Γρηγόριος, αηδιασμένος, δηλώνει την παραίτησή του, αναχωρεί στην γενέτειρά του Αριαζνό και τελειώνει με ειρήνη την ζωή του, το 390 μ.Χ. Είναι αυτός που όταν είδε νεκρό στο χώμα τον Μέγα Βασίλειο έκλαψε τόσο πολύ (μα τόσο πολύ) όσο ποτέ άλλοτε στην άμοιρη ζωή του! Τόσο ευσυγκίνητος ήταν!..
Ο Γρηγόριος άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φιλοσοφημένα ποιήματά του.
«Ο ποιμενικός αυλός της θεολογίας σου, τας των ρητόρων ενίκησας σάλπιγγας· ως γαρ τα βάθη του Πνεύματος εκζητήσαντι, και τα κάλλη του φθέγματος προσετέθη σοι. Αλλά πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, Πάτερ Γρηγόριε, σωθήναι τας ψυχάς ημών».
Αυτό ψάλλει η Εκκλησία μας στο Απολυτίκιον του Αγίου. Ίσως γιατί ο Γρηγόριος μαζί με τον Βασίλειο όταν εχώρισαν από την Χρυσή Αθήνα για τον ελληνικότατο Πόντο. Και είναι σαν να βλέπω τους δύο αυτούς φίλους να κοιτούν πότε τον ουρανό και πότε την γη.
• Ο Βασίλειος να βρίσκει κλειστή την θύρα του πατρικού του σπιτιού και αυτό μάλιστα ορφανεμένο από ανθρώπους!
• Ο Βασίλειος να βρίσκεται στο χάος της ανθρωπαρέσκειας ή να βαπτίζεται και να επισκέπτεται τα ασκηταριά με το δισάκι του πόνου στον Πόντο, την Συρία, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο.
• Ο ίδιος, βαπτισμένος πια, να έρχεται στην χώρα της γλυκειάς Χουρμαδιάς, της Αιγύπτου, και να συναντάται με τον φλογερό Ιεράρχη τον μέγα Αθανάσιο, που απεκάλυψε, όπως και ο Ευσέβειος Καισαρείας, πόσοι αρχαίοι Έλληνες προεφήτευσαν την έλευσιν του Θεανθρώπου πάνω στην Γη!
• Τον Γρηγόριο πειθαναγκασθέντα να χειροτονείται ιερεύς και πριν προλάβει να τελειώση την λειτουργία του να αναχωρή για το Ησυχαστήριο του Ίρι μαζί μ’ έναν συνασκητή του πάνω σε δύο καμήλες!
• Τον Βασίλειο να χειροτονείται Ιερέας μέσα σ’ ένα κύμα ανθρωποθάλασσας και λαϊκής παραφροσύνης το 362 μ.Χ.
• Ο ίδιος να επιστρέφη στο Ησυχαστήριό του για ένα έτος.
• Ο Βασίλειος να χειροτονείται Επίσκοπος Καισαρείας και στην συνέχεια να συγγράφη την θεία Λειτουργία του πάντα στα ελληνικά!
• Βυζαντινές συνωμοσίες και μηχανορραφίες από τον Αυτοράτορα Ουάλη που διορίζει έπαρχο Καισαρείας τον Αρειανό Μόδιστο με σκοπό ή να κερδίση τον Μέγα Βασίλειο ή να τον αφανίση! Αυτός ο αυτοκράτωρ, που για να εκδικηθή τον Μ. Βασίλειο διχοτομεί την Καισάρεια!
• Τι θλίψη! Ο Βασίλειος, πληροφορούμενος τα της διχοτομήσεως της Καισαρείας ρίχνεται εκ νέου σε νέους αγώνες υπέρ της ενότητος της Εκκλησίας!
• Είναι αυτός που πείθει τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό να επανέλθη για να πάρη την Επισκοπή της Ναζιανζού, που είναι ορφανή από Επίσκοπο, λόγω του θανάτου του πατρός του Γρηγορίου και Επισκόπου της Ναζιανζού!
• Ο Μέγας Βασίλειος που θαυματουργεί στα ανάκτορα του Αρειανού αυτοκράτορος Ουάλη και τελικά να επιστρέφη στην Καισάρεια του Πόντου για να δοκιμάση το πιο πικρό ποτήρι της ζωής του. Τον τελικό χωρισμό του στη γη από τον Γρηγόριο!
Και ο Γρηγόριος; Να κλαίη τον χαμό του Βασιλείου, την αρχαία ενθύμησι των ωραίων αδελφικών στιγμών που πέρασαν μαζί, εν Χριστώ, πριν βγουν στο πέλαγος της ζωής! Η λύπη του για τον θάνατο του φίλου του Βασιλείου καταντά γι’ αυτόν ένα γλυκό μαρτύριο, που κατατρώγει σιγά – σιγά τα σωθικά του και δεν τον αφήνει πουθενά να ησυχάση! Βλέπει (σαν την Ιφιγένεια) τις βαθειές ανήλιες χαράδρες του Ταύρου και κλαίει, κλαίει, κλαίει!… Βλέπει τα πυκνά άγρια δάση που κάνουν νύχτα την ημέρα κάτω από την αιωνόβια σκιά του και θυμάται την ιερά μορφή του φίλου του!…
Τι έλεγε, όμως, ο Διονύσιος Σολωμός;
- Παράπονο, χαμός καιρού σ’ ό,τι κανείς κι αν χάση!…
Στην Ναζιανζό (εξ ου και Ναζιανζηνός), διδάσκεται την στοιχειώδη εκπαίδευση, ενώ την μέση εκπαίδευση στην Καισάρεια, όπου γνωρίζεται με τον συμμαθητή του και στην συνέχεια αχώριστο φίλο του Μέγα Βασίλειο.
Στην συνέχεια ο Γρηγόριος πηγαίνει κοντά στους περίφημους διδασκάλους της ρητορικής και, τέλος, στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, όπου ξαναβρίσκει, ως συμφοιτητή πλέον, τον Μέγα Βασίλειο.
Όταν επιστρέφει στην πατρίδα του, ο πατέρας του, επίσκοπος Ναζιανζού, τον χειροτονεί πρεσβύτερο, αλλά αυτός προτιμά την ησυχία του αναχωρητηρίου στον Πόντο, κοντά στον φίλο του Βασίλειο, για περισσότερη άσκηση στην πνευματική ζωή.
Μετά, όμως, από θερμές παρακλήσεις των δικών του, επιστρέφει στην πατρίδα του και μπαίνει στην ενεργό δράση της Εκκλησίας. Όμως, το δρεπάνι του Χάρου έρχεται να πληγώση την ψυχή του, με αλλεπάλληλους θανάτους συγγενικών του προσώπων. Πρώτα του αδελφού του Καισαρείου, έπειτα της αδελφής του Γοργονίας, μετά του πατέρα του και, τέλος, της αγαπημένης του μανούλας του Νόννας.
Μετά απ’ αυτές τις θλίψεις, η θεία Πρόνοια τον φέρνει στην Κωνσταντινούπολη όπου υπερασπίζεται με καταπληκτικό τρόπο την Ορθοδοξία και κτυπά καίρια τους Αρειανούς, που είχαν πλημμυρίσει την Βασιλεύουσα.
Μετά τον σκληρό αυτό αγώνα, ο Μέγας Θεοδόσιος τον αναδεικνύει Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλως.
Δυστυχώς, όμως, μικροπρεπείς και κακοήθεις πάντα υπάρχουν, Στην Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, μία μερίδα επισκόπων τον αντιπολιτεύεται για ευτελή λόγο.
Τότε ο Γρηγόριος, αηδιασμένος, δηλώνει την παραίτησή του, αναχωρεί στην γενέτειρά του Αριαζνό και τελειώνει με ειρήνη την ζωή του, το 390 μ.Χ. Είναι αυτός που όταν είδε νεκρό στο χώμα τον Μέγα Βασίλειο έκλαψε τόσο πολύ (μα τόσο πολύ) όσο ποτέ άλλοτε στην άμοιρη ζωή του! Τόσο ευσυγκίνητος ήταν!..
Ο Γρηγόριος άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα φιλοσοφημένα ποιήματά του.
«Ο ποιμενικός αυλός της θεολογίας σου, τας των ρητόρων ενίκησας σάλπιγγας· ως γαρ τα βάθη του Πνεύματος εκζητήσαντι, και τα κάλλη του φθέγματος προσετέθη σοι. Αλλά πρέσβευε Χριστώ τω Θεώ, Πάτερ Γρηγόριε, σωθήναι τας ψυχάς ημών».
Αυτό ψάλλει η Εκκλησία μας στο Απολυτίκιον του Αγίου. Ίσως γιατί ο Γρηγόριος μαζί με τον Βασίλειο όταν εχώρισαν από την Χρυσή Αθήνα για τον ελληνικότατο Πόντο. Και είναι σαν να βλέπω τους δύο αυτούς φίλους να κοιτούν πότε τον ουρανό και πότε την γη.
• Ο Βασίλειος να βρίσκει κλειστή την θύρα του πατρικού του σπιτιού και αυτό μάλιστα ορφανεμένο από ανθρώπους!
• Ο Βασίλειος να βρίσκεται στο χάος της ανθρωπαρέσκειας ή να βαπτίζεται και να επισκέπτεται τα ασκηταριά με το δισάκι του πόνου στον Πόντο, την Συρία, την Παλαιστίνη, την Αίγυπτο.
• Ο ίδιος, βαπτισμένος πια, να έρχεται στην χώρα της γλυκειάς Χουρμαδιάς, της Αιγύπτου, και να συναντάται με τον φλογερό Ιεράρχη τον μέγα Αθανάσιο, που απεκάλυψε, όπως και ο Ευσέβειος Καισαρείας, πόσοι αρχαίοι Έλληνες προεφήτευσαν την έλευσιν του Θεανθρώπου πάνω στην Γη!
• Τον Γρηγόριο πειθαναγκασθέντα να χειροτονείται ιερεύς και πριν προλάβει να τελειώση την λειτουργία του να αναχωρή για το Ησυχαστήριο του Ίρι μαζί μ’ έναν συνασκητή του πάνω σε δύο καμήλες!
• Τον Βασίλειο να χειροτονείται Ιερέας μέσα σ’ ένα κύμα ανθρωποθάλασσας και λαϊκής παραφροσύνης το 362 μ.Χ.
• Ο ίδιος να επιστρέφη στο Ησυχαστήριό του για ένα έτος.
• Ο Βασίλειος να χειροτονείται Επίσκοπος Καισαρείας και στην συνέχεια να συγγράφη την θεία Λειτουργία του πάντα στα ελληνικά!
• Βυζαντινές συνωμοσίες και μηχανορραφίες από τον Αυτοράτορα Ουάλη που διορίζει έπαρχο Καισαρείας τον Αρειανό Μόδιστο με σκοπό ή να κερδίση τον Μέγα Βασίλειο ή να τον αφανίση! Αυτός ο αυτοκράτωρ, που για να εκδικηθή τον Μ. Βασίλειο διχοτομεί την Καισάρεια!
• Τι θλίψη! Ο Βασίλειος, πληροφορούμενος τα της διχοτομήσεως της Καισαρείας ρίχνεται εκ νέου σε νέους αγώνες υπέρ της ενότητος της Εκκλησίας!
• Είναι αυτός που πείθει τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό να επανέλθη για να πάρη την Επισκοπή της Ναζιανζού, που είναι ορφανή από Επίσκοπο, λόγω του θανάτου του πατρός του Γρηγορίου και Επισκόπου της Ναζιανζού!
• Ο Μέγας Βασίλειος που θαυματουργεί στα ανάκτορα του Αρειανού αυτοκράτορος Ουάλη και τελικά να επιστρέφη στην Καισάρεια του Πόντου για να δοκιμάση το πιο πικρό ποτήρι της ζωής του. Τον τελικό χωρισμό του στη γη από τον Γρηγόριο!
Και ο Γρηγόριος; Να κλαίη τον χαμό του Βασιλείου, την αρχαία ενθύμησι των ωραίων αδελφικών στιγμών που πέρασαν μαζί, εν Χριστώ, πριν βγουν στο πέλαγος της ζωής! Η λύπη του για τον θάνατο του φίλου του Βασιλείου καταντά γι’ αυτόν ένα γλυκό μαρτύριο, που κατατρώγει σιγά – σιγά τα σωθικά του και δεν τον αφήνει πουθενά να ησυχάση! Βλέπει (σαν την Ιφιγένεια) τις βαθειές ανήλιες χαράδρες του Ταύρου και κλαίει, κλαίει, κλαίει!… Βλέπει τα πυκνά άγρια δάση που κάνουν νύχτα την ημέρα κάτω από την αιωνόβια σκιά του και θυμάται την ιερά μορφή του φίλου του!…
Τι έλεγε, όμως, ο Διονύσιος Σολωμός;
- Παράπονο, χαμός καιρού σ’ ό,τι κανείς κι αν χάση!…
ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ
«Η του στόματός σου καθάπερ πυρσός εκλάμψασα χάρις την Οικουμένην εφώτισεν· αφιλαργυρίας τω κόσμω θησαυρούς εναπέθετο· το ύψος ημίν της ταπεινοφροσύνης υπέδειξεν. Αλλά σοις λόγοις παιδεύων, Πάτερ Ιωάννη Χρυσόστομε, πρέσβευε τω Λόγω Χριστώ τω Θεώ σωθήναι τας ψυχάς ημών».
Αυτό είναι το απολυτίκιον το οποίο ψάλλομεν κατά την 13ην Νοεμβρίου, ημέρα κατά την οποίαν η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου του μεγάλου αυτού πατρός και διδασκάλου της Εκκλησίας μας ο οποίος γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 347 μ.Χ. Πατέρας του ήταν ο στρατηγός Σεκούνδος και μητέρα του η Ανθούσα. Γρήγορα έμεινε ορφανός από πατέρα, και η μητέρα του τον ανέθρεψε και τον μόρφωσε κατά τον καλύτερο χριστιανικό τρόπο.
Ο Χρυσόστομος ήταν ένα ευφυέστατο μυαλό και σπούδασε πολλές επιστήμες στην Αντιόχεια και Αθήνα. Όταν αποπεράτωσε τις σπουδές του, απεσύρθη στην έρημο, όπου ασκήτευσε προσευχόμενος και μελετώντας τις Γραφές. Στην Αντιόχεια χειροτονήθηκε διάκονος και έπειτα πρεσβύτερος. Την 15ην Δεκεμβρίου 397, βασιλιάς και κλήρος τον έκαναν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπήρξε αδυσώπητος ελεγκτής κάθε παρανομίας και κακίας και δεινός ερμηνευτής της Αγίας Γραφής, όπως φαίνεται από τα πολλά συγγράμματά του.
Η αυτοκράτειρα Ευδοξία, επειδή την ήλεγχε για τις παρανομίες της, τον εξόρισε τρεις φορές. Τελευταία στην Κουκουσό της Αρμενίας, όπου από τις πολλές ταλαιπωρίες πέθανε το 407 μ.Χ.
Ο Μέγας Φώτιος εχαρακτήριζε το χάρισμα το Χρυσοστόμου σαν ένα από τα θαύματα της μεγαλοφυΐας του.
Κι ακούστε κάτι: Ο Πάπας Κελεστίνος έλεγε ότι ο θάνατος του Χρυσοστόμου αντί να του κλείσει το στόμα, τον ανέδειξε διδάσκαλο όλης της οικουμένης, η οποία αποκομίζει από τα έργα του τόσο θαυμασμό, όσο και ωφέλεια.
Δεν είναι δε λίγοι εκείνοι οι οποίοι, αναφερόμενοι στην προσφορά του Ιωάννου του Χρυσοστόμου στον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, είπαν ότι ο μεγάλος αυτός Πατήρ της Εκκλησίας μας είναι ο σοφός, ο απαράμιλλος επίσκοπος, ο διδάσκαλος και το πρότυπο των κηρύκων.
Και για να θυμηθούμε την Προς Φιλιππησίους (6· 15) επιστολή του Αποστόλου Παύλου θα λέγαμε ότι ανήκει σ’ αυτούς που φαίνονται «ως φωστήρες εν κόσμω», δηλαδή σαν φωτεινά αστέρια μέσα στον κόσμο!..
Αυτό είναι το απολυτίκιον το οποίο ψάλλομεν κατά την 13ην Νοεμβρίου, ημέρα κατά την οποίαν η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου του μεγάλου αυτού πατρός και διδασκάλου της Εκκλησίας μας ο οποίος γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 347 μ.Χ. Πατέρας του ήταν ο στρατηγός Σεκούνδος και μητέρα του η Ανθούσα. Γρήγορα έμεινε ορφανός από πατέρα, και η μητέρα του τον ανέθρεψε και τον μόρφωσε κατά τον καλύτερο χριστιανικό τρόπο.
Ο Χρυσόστομος ήταν ένα ευφυέστατο μυαλό και σπούδασε πολλές επιστήμες στην Αντιόχεια και Αθήνα. Όταν αποπεράτωσε τις σπουδές του, απεσύρθη στην έρημο, όπου ασκήτευσε προσευχόμενος και μελετώντας τις Γραφές. Στην Αντιόχεια χειροτονήθηκε διάκονος και έπειτα πρεσβύτερος. Την 15ην Δεκεμβρίου 397, βασιλιάς και κλήρος τον έκαναν Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπήρξε αδυσώπητος ελεγκτής κάθε παρανομίας και κακίας και δεινός ερμηνευτής της Αγίας Γραφής, όπως φαίνεται από τα πολλά συγγράμματά του.
Η αυτοκράτειρα Ευδοξία, επειδή την ήλεγχε για τις παρανομίες της, τον εξόρισε τρεις φορές. Τελευταία στην Κουκουσό της Αρμενίας, όπου από τις πολλές ταλαιπωρίες πέθανε το 407 μ.Χ.
Ο Μέγας Φώτιος εχαρακτήριζε το χάρισμα το Χρυσοστόμου σαν ένα από τα θαύματα της μεγαλοφυΐας του.
Κι ακούστε κάτι: Ο Πάπας Κελεστίνος έλεγε ότι ο θάνατος του Χρυσοστόμου αντί να του κλείσει το στόμα, τον ανέδειξε διδάσκαλο όλης της οικουμένης, η οποία αποκομίζει από τα έργα του τόσο θαυμασμό, όσο και ωφέλεια.
Δεν είναι δε λίγοι εκείνοι οι οποίοι, αναφερόμενοι στην προσφορά του Ιωάννου του Χρυσοστόμου στον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία, είπαν ότι ο μεγάλος αυτός Πατήρ της Εκκλησίας μας είναι ο σοφός, ο απαράμιλλος επίσκοπος, ο διδάσκαλος και το πρότυπο των κηρύκων.
Και για να θυμηθούμε την Προς Φιλιππησίους (6· 15) επιστολή του Αποστόλου Παύλου θα λέγαμε ότι ανήκει σ’ αυτούς που φαίνονται «ως φωστήρες εν κόσμω», δηλαδή σαν φωτεινά αστέρια μέσα στον κόσμο!..
ΜΑΘΗΤΗΣ ΤΟΥ ΛΙΒΑΝΙΟΥ
Είναι γεγονός ότι ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπήρξε μαθητής του Λιβάνιου, ενός ανθρώπου που, ως γνωστόν, ήταν αυστηρός κριτής του Χριστιανισμού. Εν τούτοις, όμως, στην περίφημη φιλοσοφική σχολή του, που ευρίσκετο στην Αθήνα, όλοι οι Χριστιανοί της εποχής έστελναν τα παιδιά τους για να σπουδάσουν εκεί, μιας και την θεωρούσαν ένα κέντρον ελληνικής σοφίας και σκέψεως, ένα φως του κόσμου και του ελληνικού πολιτισμού.
Εκεί μέσα λοιπόν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γαλουχήθηκε και σπούδασε τόσο, ώστε να γίνη ο μέγας και τρανός.
Τί να πρωτοθυμηθή κανείς απ’ την ζωή του Αγίου μας και να μη συγκινηθή;
• Μήπως την παράδοσι που θέλει να γίνεται ένα θαύμα κατά την χειροτονία του, το 387, όπου μία λευκή περιστερά κατέβηκε από τον θόλο του Ναού του Πατριαρχείου Αντιοχείας και εκάθησε επί της κεφαλής του;
• Μήπως το γεγονός ότι έσωσε τους Αντιοχείς από βέβαιον αφανισμόν των μετά την πληροφορίαν ότι ο Θεοδόσιος θα περάση από το ξίφος όλους τους άνδρες μετά την κατακρήμνισιν υπ’ αυτών των ανδριάντων του και την στάσιν που έκαναν οι Αντιοχείς εις βάρος του αυτοκράτορος;
• Τα έβαλε – λένε – με τους ειδωλολάτρες Έλληνες. Με την φιλοσοφική ή θρησκευτική αντίληψι ωρισμένων τα έβαλε, όπως έδιδε την μάχη του με τους Αιρετικούς, Ευνομιανούς, Ιουδαίους, και Ηθοποιούς! Ειδικά για τους Ιουδαίους; Γενεές δεκατέσσαρες, τους πέρναγε…
Δεν ξέρω αν είναι εύστοχο ή άστοχο το επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσω, αλλά μονάχα ένας ευφυέστατος σεναριογράφος θα μπορούσε να γράψη την συγκλονιστική ζωή του Ιωάννου το Χρυσοστόμου αφού ως μία εκπλήσσουσα κινηματογραφική ταινία μας αποκαλύπτει την περίεργη απαγωγή του για να τον οδηγήσουν μπροστά εις τον Αυτοκράτορα της Πόλεως, τον Βασιλέα Αρκάδιο, για να τον κάνη Πατριάρχη στην θέση του αποβιώσαντος αγίου Νεκταρίου, ενός εκ των θεοφόρων Πατέρων της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου!..
Να θυμηθούμε άραγε το μίσος του Θεοφίλου, πατριάρχου Αλεξανδρείας, προς τον Χρυσόστομον λόγω της φιλοπρωτίας του ή μήπως τον ευνούχο Ευτρόπιο που σκότωνε με το μαχαίρι του όποιον και όποτε ήθελε για να να γίνη στο τέλος ικέτης του Χρυσοστόμου, αλλά δεν διέφυγε τελικώς τον τραγικό θάνατο, αφού έσκαψε τον λάκκο για άλλους και έπεσε ο ίδιος μέσα;
Σαν σενάριο συγκλονιστικής κινηματογραφικής ταινίας!..
• Ο Θεόφιλος κατακαίει δια των χειρών του όλα τα Μοναστικά Συγκροτήματα της Νητρίας φονεύοντας συγχρόνως 10 χιλιάδες Μοναχούς!
• Οι Μακροί Αδελφοί ολοφύρονται δια τον χαμόν των Οσίων συνασκητών τους! Μοναδική ελπίς; Ο Χρυσόστομος!
• Επιστολή του Χρυσοστόμου προς τον Θεόφιλον Πατριάρχην Αλεξανδρείας.
• Ο κακός Θεόφιλος αποστέλλει τους πέντε κατασκόπους της Νητρίας εις Κωνσταντινούπολιν!… Ραδιουργίες, συνωμοσίες, ανόσιες πράξεις… Τι να πη κανείς;
Το αποτέλεσμα αυτό ήτο να πέση ο Χρυσόσοτομος ως αρνίον εις το στόμα των λύκων, οι σχισματικοί επίσκοποι να μεταβάλλονται σε δολοφόνους, να έχωμε την φονική σύνοδο της Δρυός που καθαιρεί τον Χρυσόστομο αλλά που αθωώνει τους Μακρούς Αδελφούς, τον Χρυσόστομο να εξορίζεται, την Κωνσταντινούπολι να πλέη εις το αίμα, τους βασιλείς να μετανοούν και να ανακαλούν εκ της εξορίας τον Άγιό μας, δεύτερη καθαίρεσή του, αιματηρές σκηνές στο βαπτιστήριο της Αγίας Σοφίας κατά την ημέραν του Μ. Σαββάτου, αιματοχυσίες στο παλάτι, κάποια στιγμή αντικρύζουμε τον Χρυσόστομο να ζητά παρηγοριά από τον ορθόδοξον Πάπαν της Ρώμης Ιννοκέντιο, να βρίσκη ανταπόκριση, οι σχισματικοί επίσκοποι να επιβουλεύονται την ζωήν του Χρυσοστόμου, ο ίδιος να παίρνη την άγουσαν δια μίαν ανεπίστρεπτον οδόν, κι από πάνω;
Φοβερές θεομηνίες πλήττουν την Κωνσταντινούπολι, οι σχισματικοί επίσκοποι να επιρρίπτουν την ευθύνην της πυρκαϊάς στον Χρυσόστομο και τους Ιωαννίτας, τον άγιο να μένη έρημος και μοναχός άνευ φίλων αφού αυτοί συντάσσονται στον χορό των μαρτύρων, τον Χρυσόστομο ως σωματικόν ράκος να βαδίζη την οδόν της εξορίας, να βρίσκη ένα αποκούμπι στο σπίτι του καλού ιερέως Φιλαρέτου και να ορίζεται ως τόπος εξορίας το απομακρυσμένο χωριό της Αρμενίας, η Κουκουσός.
Αλλά τί τα θέλετε; Τί τα ζητάτε;
Ο Σχισματικός Επίσκοπος Αγκύρας ο Λεόντιος, ένας εκ των Επισκόπων της Δρυός, επιτίθεται να φονεύση τον Άγιον Ιωάννη τον Χρυσόστομον έξω από τα χωρία της δικαιοδισίας του, ενώ ένας άλλος σχισματικός Επίσκοπος, ο Φορέτριος, αποδιώκει τον Χρυσόστομο στο στόμα των Ισαύρων για να έχουμε νέες διώξεις, νέες εξορίες (όπως στην Πιθυούντα), νέες κακουχίες!…
Εκεί μέσα λοιπόν ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γαλουχήθηκε και σπούδασε τόσο, ώστε να γίνη ο μέγας και τρανός.
Τί να πρωτοθυμηθή κανείς απ’ την ζωή του Αγίου μας και να μη συγκινηθή;
• Μήπως την παράδοσι που θέλει να γίνεται ένα θαύμα κατά την χειροτονία του, το 387, όπου μία λευκή περιστερά κατέβηκε από τον θόλο του Ναού του Πατριαρχείου Αντιοχείας και εκάθησε επί της κεφαλής του;
• Μήπως το γεγονός ότι έσωσε τους Αντιοχείς από βέβαιον αφανισμόν των μετά την πληροφορίαν ότι ο Θεοδόσιος θα περάση από το ξίφος όλους τους άνδρες μετά την κατακρήμνισιν υπ’ αυτών των ανδριάντων του και την στάσιν που έκαναν οι Αντιοχείς εις βάρος του αυτοκράτορος;
• Τα έβαλε – λένε – με τους ειδωλολάτρες Έλληνες. Με την φιλοσοφική ή θρησκευτική αντίληψι ωρισμένων τα έβαλε, όπως έδιδε την μάχη του με τους Αιρετικούς, Ευνομιανούς, Ιουδαίους, και Ηθοποιούς! Ειδικά για τους Ιουδαίους; Γενεές δεκατέσσαρες, τους πέρναγε…
Δεν ξέρω αν είναι εύστοχο ή άστοχο το επιχείρημα που θα χρησιμοποιήσω, αλλά μονάχα ένας ευφυέστατος σεναριογράφος θα μπορούσε να γράψη την συγκλονιστική ζωή του Ιωάννου το Χρυσοστόμου αφού ως μία εκπλήσσουσα κινηματογραφική ταινία μας αποκαλύπτει την περίεργη απαγωγή του για να τον οδηγήσουν μπροστά εις τον Αυτοκράτορα της Πόλεως, τον Βασιλέα Αρκάδιο, για να τον κάνη Πατριάρχη στην θέση του αποβιώσαντος αγίου Νεκταρίου, ενός εκ των θεοφόρων Πατέρων της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου!..
Να θυμηθούμε άραγε το μίσος του Θεοφίλου, πατριάρχου Αλεξανδρείας, προς τον Χρυσόστομον λόγω της φιλοπρωτίας του ή μήπως τον ευνούχο Ευτρόπιο που σκότωνε με το μαχαίρι του όποιον και όποτε ήθελε για να να γίνη στο τέλος ικέτης του Χρυσοστόμου, αλλά δεν διέφυγε τελικώς τον τραγικό θάνατο, αφού έσκαψε τον λάκκο για άλλους και έπεσε ο ίδιος μέσα;
Σαν σενάριο συγκλονιστικής κινηματογραφικής ταινίας!..
• Ο Θεόφιλος κατακαίει δια των χειρών του όλα τα Μοναστικά Συγκροτήματα της Νητρίας φονεύοντας συγχρόνως 10 χιλιάδες Μοναχούς!
• Οι Μακροί Αδελφοί ολοφύρονται δια τον χαμόν των Οσίων συνασκητών τους! Μοναδική ελπίς; Ο Χρυσόστομος!
• Επιστολή του Χρυσοστόμου προς τον Θεόφιλον Πατριάρχην Αλεξανδρείας.
• Ο κακός Θεόφιλος αποστέλλει τους πέντε κατασκόπους της Νητρίας εις Κωνσταντινούπολιν!… Ραδιουργίες, συνωμοσίες, ανόσιες πράξεις… Τι να πη κανείς;
Το αποτέλεσμα αυτό ήτο να πέση ο Χρυσόσοτομος ως αρνίον εις το στόμα των λύκων, οι σχισματικοί επίσκοποι να μεταβάλλονται σε δολοφόνους, να έχωμε την φονική σύνοδο της Δρυός που καθαιρεί τον Χρυσόστομο αλλά που αθωώνει τους Μακρούς Αδελφούς, τον Χρυσόστομο να εξορίζεται, την Κωνσταντινούπολι να πλέη εις το αίμα, τους βασιλείς να μετανοούν και να ανακαλούν εκ της εξορίας τον Άγιό μας, δεύτερη καθαίρεσή του, αιματηρές σκηνές στο βαπτιστήριο της Αγίας Σοφίας κατά την ημέραν του Μ. Σαββάτου, αιματοχυσίες στο παλάτι, κάποια στιγμή αντικρύζουμε τον Χρυσόστομο να ζητά παρηγοριά από τον ορθόδοξον Πάπαν της Ρώμης Ιννοκέντιο, να βρίσκη ανταπόκριση, οι σχισματικοί επίσκοποι να επιβουλεύονται την ζωήν του Χρυσοστόμου, ο ίδιος να παίρνη την άγουσαν δια μίαν ανεπίστρεπτον οδόν, κι από πάνω;
Φοβερές θεομηνίες πλήττουν την Κωνσταντινούπολι, οι σχισματικοί επίσκοποι να επιρρίπτουν την ευθύνην της πυρκαϊάς στον Χρυσόστομο και τους Ιωαννίτας, τον άγιο να μένη έρημος και μοναχός άνευ φίλων αφού αυτοί συντάσσονται στον χορό των μαρτύρων, τον Χρυσόστομο ως σωματικόν ράκος να βαδίζη την οδόν της εξορίας, να βρίσκη ένα αποκούμπι στο σπίτι του καλού ιερέως Φιλαρέτου και να ορίζεται ως τόπος εξορίας το απομακρυσμένο χωριό της Αρμενίας, η Κουκουσός.
Αλλά τί τα θέλετε; Τί τα ζητάτε;
Ο Σχισματικός Επίσκοπος Αγκύρας ο Λεόντιος, ένας εκ των Επισκόπων της Δρυός, επιτίθεται να φονεύση τον Άγιον Ιωάννη τον Χρυσόστομον έξω από τα χωρία της δικαιοδισίας του, ενώ ένας άλλος σχισματικός Επίσκοπος, ο Φορέτριος, αποδιώκει τον Χρυσόστομο στο στόμα των Ισαύρων για να έχουμε νέες διώξεις, νέες εξορίες (όπως στην Πιθυούντα), νέες κακουχίες!…
ΚΟΝΙΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ!…
«Κόνις ο άνθρωπος, βρώμα σκωλήκων και φθορά… Τους τάφους κατίδωμεν· πού η δόξα; πού το κάλλος της μορφής; πού η εύλαλος γλώσσα; που η οφρύς; ή που ο οφθαλμός; πάντα κόνις και σκιάς ασθενέστερα, πάντα ονείρων απατειλότερα»! (…)
Και τι κέρδισαν, λοιπόν, όλοι εκείνοι που έστειλαν στον τάφο το σεπτόν σώμα το Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου κάπου εκεί στα Ποντιακά Κόμανα; Τι κέρδισαν;
Αυτοί έχασαν! Και κέρδισαν ασφαλώς ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία τα διαχρονικά μηνύματα των υψηλών διανοημάτων του. Υψηλά διανοήματα που μαζί με αυτά του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού θα ηχούν συνεχώς στ’ αυτιά μας όπως ηχούν συνεχώς με τους μελωδικούς των ήχους τα σήμαντρα και οι καμπάνες του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας εις πείσμα κάποιων που επιθυμούν την διάσπασιν αυτών των στοιχείων, όπως καταγγείλαμε με συγκεκριμένο βιβλίο μας: «ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ: ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ» από τις εκδόσεις «Δημιουργία».
Και κάθε Κυριακή, κάθε φορά που ακούμε την Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου φρονώ πως όλοι μας δεν θα επιτρέψωμε σε κάποιους (όποιοι και νάναι αυτοί) να εξαφανίσουν όσα επί χιλιάδες χρόνια μάς έκαναν να αισθανώμεθα υπερήφανοι και για την πολιτιστική μας κληρονομιά και για τον Χριστό μας! (…).
Και τι κέρδισαν, λοιπόν, όλοι εκείνοι που έστειλαν στον τάφο το σεπτόν σώμα το Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου κάπου εκεί στα Ποντιακά Κόμανα; Τι κέρδισαν;
Αυτοί έχασαν! Και κέρδισαν ασφαλώς ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία τα διαχρονικά μηνύματα των υψηλών διανοημάτων του. Υψηλά διανοήματα που μαζί με αυτά του Μεγάλου Βασιλείου και του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού θα ηχούν συνεχώς στ’ αυτιά μας όπως ηχούν συνεχώς με τους μελωδικούς των ήχους τα σήμαντρα και οι καμπάνες του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας εις πείσμα κάποιων που επιθυμούν την διάσπασιν αυτών των στοιχείων, όπως καταγγείλαμε με συγκεκριμένο βιβλίο μας: «ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ: ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΣ» από τις εκδόσεις «Δημιουργία».
Και κάθε Κυριακή, κάθε φορά που ακούμε την Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου φρονώ πως όλοι μας δεν θα επιτρέψωμε σε κάποιους (όποιοι και νάναι αυτοί) να εξαφανίσουν όσα επί χιλιάδες χρόνια μάς έκαναν να αισθανώμεθα υπερήφανοι και για την πολιτιστική μας κληρονομιά και για τον Χριστό μας! (…).
ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΝ . ΣΑΚΚΕΤΟΣ
www.sakketosaggelos.gr
www.sakketosaggelos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου