ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΠΟΤΛΑΙΡ:

ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ

Ποίηση, ακόμα πιο συγκεκριμένα ποιητές, ακόμα πιο συγκεκριμένα Γάλλοι ποιητές , καλύτερα ένας από τους καλύτερους Γάλλους ποιητές…ΚΑΡΟΛΟΣ ΜΠΩΝΤΛΑΙΡ! Κάποτε μας ωθεί μια φωνή απροσδιόριστη αλλά επιτακτική, να επιχειρήσουμε το ανέφικτο. Είναι πιο δυνατή απ’ το δισταγμό και την ταπεινοφροσύνη. Τότε ακριβώς ξεκινάει η προσπάθεια για το ταξίδι, την περιπέτεια, την ανακάλυψη του έργου και τη δυσκολία που παραμονεύει αδιάκοπα για την απόδοση του στη γλώσσα μας. Το ταξίδι, η περιπέτεια κρατάει μήνες, χρόνια, περιέχει τη συγκίνηση της αδιάκοπης εξερεύνησης, την αδιάκοπη πάλη για την προσέγγιση του ποιητή. Ανιχνεύουμε ευλαβικά την προσωπική του ζωή. Συχνά μένουμε έκθαμβοι μπροστά στον πλούτο της ομορφιάς, της συγκίνησης, της γνώσης που περιέχει ένα σονέτο.

Μέσα απ’ το μουσικό στίχο, το σμιλεμένο μ’ αφάνταστη τεχνική λιτότητα, προβάλλουν μηνύματα, εικόνες, αρώματα, επικλήσεις.

Είναι πασίγνωστο ότι ο Μπωντλαίρ είναι ο πιο μελωδικός ποιητής της Γαλλίας, αλλά σύγκαιρα τα ποιήματά του περιέχουν και διανοήματα, που οι ρίζες τους βρίσκονται βαθιά μες στην πνευματική ζωή των αιώνων, μηνύματα με ψυχολογικά προβλήματα που προβάλλονται ανάγλυφα, γυμνά, γεγονός πρωτάκουστο στην εποχή του.

Μέσα από το σαρκασμό, την ειρωνεία, το συμβολισμό, το ρομαντισμό, το ρεαλισμό. Προβάλλει ο χριστιανός. Ο έντιμος άνθρωπος, η τρυφερή ανθρώπινη ψυχή έτοιμη να συγχωρήσει και να αγαπήσει.

Μέσα από την ειρωνεία και το σαρκασμό ξεχύνεται το κύμα της αγάπης για το ιδανικό του, την ΟΜΟΡΦΙΑ, την καλλιτεχνική ομορφιά, τη μόνη που αναγνωρίζει. Το φυσικό το απεχθάνεται και εκφράζεται έτσι: ΄΄Η γυναίκα είναι φυσική δηλαδή βδελυρή΄΄ ή ΄΄Περάστε στην εξέταση, αναλύστε καθετί που είναι φυσικό, θα το βρείτε φρικτό΄΄. Εγκωμιάζει το φτιασίδι και τους τεχνητούς παραδείσους , εγκωμιάζει το ΄΄παράδοξο φυτό΄΄ για να συνοψίσει : Τη μεθυστική μονοτονία του μετάλλου, του μαρμάρου και του νερού.

Στίχοι αποκαλυπτικά βιογραφικοί, προφητικοί για την αθανασία της ποίησής του, σαν κι αυτούς του SPLEEN LX ξεπροβάλλουν.

Η ανία, καρπός της βαθιάς αδιαφορίας

Παίρνει τις διαστάσεις της αθανασίας.

Ό,τι απομένει δεν είναι πια, ω ζωντανή ύλη!

Παρά γρανίτης κυκλωμένος απ’ τον ακαθόριστο τρόμο,

Ναρκωμένος μες στο βάθος ανταριασμένης Σαχάρας`

Αρχαία Σφίγγα αγνοημένη απ’ τον ανέμελο κόσμο,

Ξεχασμένη πάνω στο χάρτη, που η διάθεση της αγριωπή

Δεν τραγουδάει παρά μόνο στις ακτίνες του ηλίου που γέρνει.

Αλλά αν, χωρίς ν’ αφεθείς στη γοητεία,

Το βλέμμα σου ξέρει να βυθίζεται στα βάραθρα,

Διάβασέ με, για να μάθεις να μ’ αγαπάς`

Ψυχή περίεργη που υποφέρεις

Και πορεύεσαι αναζητώντας τον παράδεισό σου,

Λυπήσου με!… αν όχι, σε καταριέμαι!

΄΄ΤΑ ΑΝΘΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ΄΄ ξεπέρασαν το φράγμα του χρόνου. Η τόλμη και το μεγάλο ταλέντο του ποιητή νίκησαν. Παρ’ όλες τις πραγματικές και φανταστικές δυστυχίες που τον χτύπησαν. Ήταν ένας αισιόδοξος δημιουργός και δικαιώθηκε.

Ν’ ανακαλώ την άνοιξη με τη θέλησή μου,

Ν’ αντλώ απ’ την καρδιά μου ήλιο, και να κάνω

Με τις καυτές μου σκέψεις μια χλιαρή αχλύ.

Η ανθρώπινη ψυχή δεν αλλάζει .Ο πόνος, ο έρωτας, η ορφάνια, οι δυστυχίες που χτυπούν τον άνθρωπο είναι πάντα παρούσες σ’ όλες τις εποχές, σ’ όλους τους καιρούς. Μόνο, είναι ελάχιστοι αυτοί που μπορούν να εκφράσουν τόσο αριστοτεχνικά ώστε να συγκινηθούν διαχρονικά . και αυτοί είναι οι μεγάλοι καλλιτέχνες που έχουν τη θέση τους στο πάνθεον της αιωνιότητας όπως κι ο CHARLES BAUDELAIRE, που είναι βέβαιος για τη θέση του ποιητή, για τη θέση που του επιφυλάσσει ο Θεός. Ποίημα Ι ΄΄ΕΥΛΟΓΙΑ΄΄ 16^η στροφή:

Γνωρίζω ότι μια θέση στον Ποιητή φυλάς

Μες στις μακάριες τάξεις των Λεγεώνων των Αγίων,

Κι ότι τον προσκαλείς εκεί που αιώνια γιορτάζουν

Θρόνοι, Αρετές, Δεσποτείες.

Ο Charles Baydelaire μες από την προσωπική του δυστυχία αναδύεται ένας αγωνιστής, ένας ερευνητής των ανθρωπίνων και γίνεται ο ανανεωτής της γαλλικής ποίησης κι όπως διάβηκε τα σύνορα της πατρίδας του καθιερώνεται ένας παγκόσμιος διαχρονικός ποιητής. Η αγωνία του κι ο αγώνας του δίνονται μες στους στίχους του CIII:

Ρίχνε μας το φαρμάκι σου για να μας γιγαντώσεις!

Αυτή η φωτιά τόσο μας ψήνει το μυαλό. Θέλουμε,

Να βυθιστούμε στ’ άδυτα της αβύσσου, Κόλαση ή Ουρανός, αδιάφορο`

Στο βυθό του Άγνωστου για να βρούμε το καινούριο!

Ο Κάρολος Π. Μπωντλαίρ ήταν ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της γαλλικής αλλά και της παγκόσμιας Λογοτεχνίας .

Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Μπωντλαίρ υπέστη δριμεία κριτική για τις συγγραφές του και την θεματική του. Ελάχιστοι από τους σύγχρονούς του τον κατανόησαν. Η εφημερίδα Φίγκαρο της 5^ης Ιουλίου 1857 έγραψε τα εξής σχετικά με την πρόσφατη εμφάνιση των Ανθέων του Κακού: ’’Σε ορισμένα σημεία αμφιβάλλουμε για την πνευματική υγεία του Κου Μπωντλαίρ. Όμως ορισμένα δεν μας επιτρέπουν περαιτέρω αμφιβολίες. Κυριαρχεί, ως επί το πλείστον, η μονότονη και επιτηδευμένη επανάληψη των ίδιων πραγμάτων, των ίδιων σκέψεων. Η αηδία πνίγει την αχρειότητα – για να καταπολεμήσει σμίγει με το μόλυσμα.’’

Ο Μπωντλαίρ σήμερα αναγνωρίζεται ως μέγας ποιητής της γαλλικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας και μεταξύ των κλασσικών. Χαρακτηριστικά, ο Μπαρμπέ ντ’ Ωρεβιγί τον αποκάλεσε ‘’Δάντη μιας παρηκμασμένης εποχής’’.

Σε ολόκληρο το έργο του, ο Μπωντλαίρ προσπάθησε να ενυφάνει την Ομορφιά με την Κακία, την βία με την Ηδονή, καθώς και να καταδείξει την σχέση μεταξύ τους. Παράλληλα με την συγγραφή ποιημάτων σοβαρών και σκανδαλιστικών για την εποχή, κατόρθωσε επίσης να εκφράσει την μελαγχολία και την νοσταλγία.

Η ΖΩΗ ΤΟΥ

Ο πατέρας του Μπωντλαίρ ήταν άνθρωπος μορφωμένος, αφοσιωμένος στα ιδανικά του Διαφωτισμού και ερασιτέχνης ζωγράφος. Με τον θάνατό του το 1827 άφησε στον Κάρολο πλούσια πνευματική κληρονομιά . έναν χρόνο αργότερα, η μητέρα του παντρεύτηκε τον Συνταγματάρχη Ωπίκ, πράξη που ο Μπωντλαίρ ποτέ δεν την συγχώρεσε. Ο Ωπίκ ενσάρκωνε για τον Μπωντλαίρ όλα όσα στέκονταν ανάμεσα σ’ αυτόν και σε ό,τι αγαπούσε: την μητέρα του, την ποίηση, το όνειρο, μια ζωή χωρίς δυστυχή περιστατικά . Επιστρέφοντας από το Λύκειο το 1839, ο Μπωντλαιρ αποφασίζει να ζήσει την ζωή του ενάντια στις παραδοσιακές αστικές αξίες που ενσαρκώνει η μητέρα του και ο πατριός του. Αποπειράται να ταξιδέψει ως τις Ινδίες , αλλά τελικά αποτυγχάνει. Το ταξίδι αυτό, ωστόσο, πρόκειται να ερεθίσει την φαντασία και την έμπνευση του (αγάπη για την θάλασσα , οράματα τόπων εξωτικών).

Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι συνδέεται με την Jeanne Duval, νεαρή μιγά, η οποία θα τον μυήσει στις ηδονές αλλά και στις πληγές του πάθους. Δανδής και χρεωμένος, τίθεται υπό δικαστική επιτήρηση το 1842 και διάγει άθλιο βίο. Αρχίζει να συνθέτει πληθώρα ποιημάτων για τη συλλογή του ‘’Τα Άνθη του Κακού’’. Ως κριτικός τέχνης και δημοσιογράφος μάχεται τις μεγαλόστομες μορφές του Ρομαντισμού. Το 1848 συμμετέχει στην επανάσταση των οδοφραγμάτων και λέγεται ότι παροτρύνει τους επαναστάτες να πυροβολήσουν τον Ωπίκ. Αργότερα, συνάδει με την απέχθεια των Γουστάβου Φλομπέρ και Βίκτορος Ουγκώ για την κυβέρνηση του Ναπολέοντος Γ΄. Τα Άνθη του Κακού εκδίδονται το 1857 και στην συνέχεια καταδικάζοντας μερικώς ‘’για προσβολή των δημοσίων και των καλών ηθών’’. Η επόμενη έκδοση του 1861 είναι εμπλουτισμένη, αναδομημένη αλλά και ακρωτηριασμένη κατά έξι ποιήματα (Les bijoux, Le Lethe, A celle qui est trop gaie, Lesbos, Femmes damnees, Les metamorphoses du vampire), την δημοσίευση των οποίων απαγόρευσε ο δικαστής Πινάρ. Κατόπιν, ο ποιητής φεύγει για το Βέλγιο, το οποίο και θεωρεί καρικατούρα της γαλλικής αστικής τάξης. Επίσης , συναντά εκεί τον Φελισιέν Ρόπ, ο οποίος θα εικονογραφήσει τα Άνθη.

Πεθαίνει στο Παρίσι από πάρεση και αφασία το 1867. ενταφιάζεται στο Κοιμητήριο του Montparnasse (6^ο τμήμα), στον ίδιο τάφο με τον πατριό και τη μητέρα του. Η Τρίτη έκδοση των ‘’Ανθών’’ (1868) δε θα βρει τον Μπωντλαίρ εν ζωή. Μετά το θάνατό του, η λογοτεχνική του κληρονομιά δημοπρατήθηκε και τελικά αγοράστηκε από τον εκδότη Μισέλ Λεβί για 750 φράγκα. Η δικαστική απόφαση του 1857 δεν ανακλήθηκε πριν από το 1949, οπότε και έγινε αποκατάσταση του πλήρους έργου του Μπωντλαίρ.

ΤΡΟΜΟΣ ΚΑΙ ΕΚΣΤΑΣΗ

΄΄Από παιδί δύο συναισθήματα αντιμάχονταν στην καρδιά μου: η φρίκη της ζωής και η έκσταση της ζωής.΄΄ (Η καρδιά μου ξεγυμνωμένη)

Κάθε μεγάλο έργο του Ρομαντισμού μαρτυρεί αυτό το πέρασμα από την φρίκη στην έκσταση και από την έκσταση στη φρίκη. Από εκεί εντυπώθηκε βαθιά στον Μπωντλαίρ η αίσθηση της κατάρας που βαραίνει κάθε ανθρώπινο πλάσμα μετά το προπατορικό αμάρτημα.. Κατ’ αυτήν την έννοια, τα ‘’Άνθη του κακού’’ ανήκουν στο χριστιανικό λογοτεχνικό είδος .

Αναλύοντας την έκφραση του ΄΄το κύμα του πάθους΄΄, ο Σατωβριάνδος έγραψε στον πρόλογο του ομώνυμου έργου του: ‘’Ο Χριστιανός πάντοτε βλέπει τον εαυτό του σαν έναν ταξιδιώτη που απλώς διασχίζει εδώ κάτω την κοιλάδα των δακρύων και που δεν θα ξεκουραστεί παρά μόνον στον τάφο.’’ .

Για τον Μπωντλαίρ, δε πρόκειται απλώς για λογοτεχνία ή για έννοιες λίγο ή πολύ αφηρημένες αλλά για το ΄΄ζωντανό θέαμα της θλιβερής δυστυχίας [του]΄΄ . Ακριβώς όπως η φύση, έτσι και ο άνθρωπος έχει σπιλωθεί από το προπατορικό αμάρτημα και, όπως στην περίπτωση του Rene ή του Wether (Γκαίτε), ο Μπωντλαίρ νιώθει διαρκώς απέχθεια για το ΄΄άθλιο πλήθος΄΄ (Recueillement). Αυτό που τον ταλανίζει πάνω από όλα είναι ο εγωισμός και η μοχθηρία των ανθρώπων, η πνευματική τους παραλυσία και η απουσία συναίσθησης του τι είναι Ωραίο και τι είναι Καλό. Το ποίημα σε πεζό La Corde, που εμπνεύστηκε από πραγματικά γεγονότα, αφηγείται την ιστορία μίας μητέρας που, αδιαφορώντας για την τύχη του παιδιού της που θανατώθηκε στην αγχόνη, καταφέρνει να πάρει στην κατοχή της το σχοινί της εκτέλεσης, ώστε να το χρησιμοποιήσει για εμπορικό κέρδος .

Ο Μπωντλαίρ υπέφερε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο: το Albatros επιτιμά την ηδονή που ο ‘’χύδην όχλος’’ βρίσκει στο Κακό, ειδικότερα με το να βασανίζει τον ποιητή. Στο Art Romantique (Ρομαντική Τέχνη) ο Μπωντλαίρ παρατηρεί: ‘’Αποτελεί θαυμαστό προνόμιο της Τέχνης, το να μπορεί να μετατρέπει την φρίκη σε ομορφιά εκφράζοντάς την καλλιτεχνικά .Ο πόνος, όταν του δίνεται ρυθμός και μέτρο, γεμίζει το πνεύμα με μία γαλήνια χαρά’’. Ποιήματα, όπως τα Le Mauvais Moine, L’ Ennemi, Le Guignon, καταδεικνύουν την φιλοδοξία του να μεταμορφώσει τον πόνο σε ομορφιά .

Ήταν αδύνατον για τον Μπωντλαίρ να πιστέψει ότι οποιοσδήποτε πολιτισμός θα μπορούσε να προσεγγίσει την τελειότητα . περιφρονούσε τόσο τον σοσιαλισμό, όσο τον ρεαλισμό και τον νατουραλισμό. Όπως και ο Πόε, θεωρούσε την ‘’πρόοδο και την σύγχρονη μεγάλη ιδέα, την έκσταση μιας μυγοσκοτώστρας’’. Συγκεφαλαιώνοντας αυτό που ονόμαζε ‘’σύγχρονες αιρέσεις’’, ο Μπωντλαίρ απέρριψε επίσης την ‘’αίρεση της παιδείας’’: ΄΄Η Ποίηση. Για το ελάχιστο που μπορούμε να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, να ανακρίνουμε την ψυχή μας, να θυμηθούμε τις πιο υπέροχες αναμνήσεις μας, δεν έχει άλλο σκοπό πέρα από την ίδια . Εάν η υποκινούσα δύναμη του ποιητή είναι η ηθική, τότε χάνει από την ποιητική του δύναμη και το ξέρει καλά ότι το έργο του θα είναι κακό’’ (από άρθρο για το Θεόφιλο Γκωτιέ).

Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ποιητής δεν εξεγείρεται ενάντια στην κατάσταση της ανθρωπότητας . Εκφράζει θαυμασμό για τα μεγάλα μεφιστοφελικά έργα του ρομαντισμού, όπως ο Melmoth (΄΄μαύρο΄΄ γοτθικό μυθιστόρημα του Charles Robert Maturin). Εφόσον η ποίηση αποτελεί ουσιαστικά το αντίθετο της ανθρώπινης δυστυχίας , θεωρεί ότι δεν μπορεί παρά να είναι επανάσταση. Έτσι, η ποίηση του Μπωντλαίρ αποκτά σύγχρονη μορφή στα Μικρά Ποιήματα σε Πεζό, όπου γίνεται μαύρο χιούμορ.

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ

Απορρίπτοντας τις πλάνες του ρεαλισμού και της ‘’τέχνης για την τέχνη’’, ο Μπωντλαίρ στοχεύει να κατακτήσει την θεμελιώδη αλήθεια , την κοσμική ανθρώπινη πραγματικότητα στις συμπαντικές διαστάσεις της . Γράφει στο Καλλιτεχνικό Σαλόνι του 1846 : ‘’Η πρωταρχική απασχόληση του καλλιτέχνη είναι να αποκαταστήσει τον άνθρωπο στη φύση, ώστε να επαναστατήσει εναντίον της . Αυτή η επανάσταση δεν λαμβάνει χώρα ψυχρά, ως κάτι το δεδομένο, σαν να ήταν κάποιος κώδικας ή ρητορική. Λαμβάνει χώρα παρορμητικά και αφελώς, ακριβώς όπως η αμαρτία , όπως το πάθος , όπως η επιθυμία’’.

Στο δε Καλλιτεχνικό Σαλόνι του 1859 προσθέτει: ‘’Ο καλλιτέχνης-ο αληθινός καλλιτέχνης, ο αληθινός ποιητής- δεν πρέπει να ποιεί παρά μόνον όταν βλέπει και όταν ακούει. Πρέπει να είναι αληθινά πιστός στη φύση του.’’ Με αυτόν τον τρόπο ο Μπωντλαίρ αρθρώνει την θεμελιώδη ανακάλυψη της σύγχρονης αισθητικής : ‘’Το Ωραίο πάντα θα είναι παράξενο. Δεν λέω ότι θα είναι παράξενο εκούσια και ψυχρά, διότι τότε δεν θα ήταν παρά ένα τέρας που ξεπήδησε μέσα από τις ατραπούς της ζωής. Λέω απλώς ότι πάντα θα ενέχει ένα στοιχείο παραδοξότητας ,όχι ηθελημένης αλλά υποσυνείδητης. Και σε αυτήν την παραδοξότητα θα έγκειται και το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα το καθιστά ωραίο.’’

Γι’ αυτό και θεωρεί την φαντασία ‘’βασίλισσα όλων των προικισμάτων’’. Στην πραγματικότητα, η φαντασία υποκαθιστά ‘’την παραδοσιακή μετάφραση της υλικής ζωής’’, υποκαθιστά την πράξη με το όνειρο. Η ποίηση έτσι ορισμένη εκφράζει σχεδόν κάθε μεταγενέστερο ποιητή. Ωστόσο, ο Μπωντλαίρ δεν βίωσε το έργο του, διότι για αυτόν η ζωή και η ποίηση ήταν πάντα μέχρι ενός σημείου ξεχωρισμένες. Αυτό που τόσο Μπωντλαίρ όσο και ο Στεφάν Μαλλαρμέ όριζαν ως έργο τέχνης, οι Σουρεαλιστές μετά τον Αρθούρο Ρεμπώ ονόμαζαν έργο ζωής, θέλοντας να αλλάξουν την ζωή. Έτσι μπορούμε να καταλάβουμε και τον φόρο τιμής που απέτισε στον Μπωντλαίρ ο νεαρός Ρεμπώ: ‘’Ο Μπωντλαίρ είναι ο πρώτος οραματιστής, ο βασιλεύς όλων των ποιητών, ένας θεός’’.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ ΕΚ ΝΕΚΡΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ:ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ ΠΗΝΕΛΟΠΗ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:2005-2006

ΤΑΞΗ:Β3

ΠΗΓΕΣ:΄ΒΙΒΛΙΟ:ΑΝΘΗ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ & SITE:www.wikipedia.org