Δευτέρα 18 Νοεμβρίου 2013

Το πάθος της πλεονεξίας δια της παραβολής του άφρονος πλουσίου (Λουκ. 12,13-21) – Μιχαήλ Χούλη

Νοεμβρίου 18, 2013

Το πάθος της πλεονεξίας δια της παραβολής του άφρονος πλουσίου (Λουκ. 12,13-21)

Μιχαήλ Χούλη, Θεολόγου

Κάποιος από το πλήθος είπε στον Ιησού: «Διδάσκαλε, πες στον αδελφό μου να μοιράσουμε την κληρονομιά μας». Κι ο Ιησούς τού απάντησε: «Άνθρωπέ μου, εγώ δεν είμαι δικαστής για να χωρίζω την περιουσία σας». Και στο πλήθος είπε: «Να προσέχετε και να φυλάγεστε από κάθε είδους πλεονεξία, διότι, και αν έχει κανείς αφθονία, τα πλούτη του δεν του δίνουν την αληθινή ζωή». Τους είπε μάλιστα την εξής παραβολή: «Κάποιου πλούσιου ανθρώπου τα χωράφια έφεραν μεγάλη σοδειά. Τότε εκείνος σκεφτόταν και έλεγε: “Τι να κάνω, αφού δεν έχω μέρος να συγκεντρώσω τους καρπούς μου;” Και είπε, “αυτό θα κάνω: Θα κατεδαφίσω τις αποθήκες μου και θα χτίσω μεγαλύτερες για να συγκεντρώσω εκεί όλη τη σοδειά μου και τ’ αγαθά μου. Μετά θα πω στον εαυτό μου: Ψυχή μου έχεις πολλά αγαθά, για χρόνια πολλά. Ξεκουράσου, τρώγε, πίνε, διασκέδαζε”. Ο Θεός όμως τού είπε: “Ανόητε, αυτή τη νύχτα ζητούν από σένα την ψυχή σου. Εκείνα λοιπόν που ετοίμασες, ποιος θα τα πάρει;” Αυτά λοιπόν παθαίνει όποιος θησαυρίζει για τον εαυτόν του και δεν φροντίζει να γίνει πλούσιος ως προς τον Θεό» (Λκ. 12, 13-21).

Για πολλούς Ιουδαίους ο Χριστός είχε το κύρος πνευματικού καθοδηγητή. Όπως φαίνεται όμως στο ως άνω παράδειγμα αρκετοί δεν είχαν καταλάβει την πραγματική αποστολή Του ως ουράνιου λυτρωτή των ανθρωπίνων καρδιών, γι’ αυτό και, διακόπτοντας την άκρως θεολογική ομιλία Του, ένας κοσμικά σκεπτόμενος άνθρωπος τού ζήτησε να συνεισφέρει σε επίγειες κληρονομικές διαφορές με τον αδελφό του. Επισημαίνοντας ο Ιησούς ότι δεν ήρθε στη γη σαν αστικός δικαστής και ότι η αποστολή Του δεν είναι η επίλυση κοσμικών υποθέσεων, λαμβάνοντας δε αφορμή από το πάθος της πλεονεξίας, που είναι Η ΠΗΓΗ πασών των κακών και ΔΕΝ ΔΙΑΦΕΡΕΙ από την ειδωλολατρία, τους είπε την συγκεκριμένη παραβολή. Πράγματι, οι εκκλησιαστικοί πατέρες δεν έπαυαν να κηρύσσουν ότι η αληθινή ευτυχία δεν εξαρτάται από τα υλικά αγαθά, αλλά από την ειρήνη και αγάπη προς τον Θεό και τους συνανθρώπους μας, αφού αρκετοί μεν πλούσιοι έζησαν άθλια ζωή, αφετέρου δε η αφθονία των αγαθών καθίσταται ευλογία ΜΟΝΟ ΕΦΟΣΟΝ προσφέρονται ευεργετικά προς τους αναξιοπαθούντες.

Στην ανωτέρω διήγηση του Κυρίου γίνεται φανερό ότι τα πλούτη μπορεί να γίνουν αιτία καταστροφής ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΑΝ δεν αποκτήθηκαν με άνομα μέσα, με αδικίες και απάτες. Ο πλούσιος της παραβολής αντί να ευχαριστήσει το Θεό και να ελαφρώσει τις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες του πλησίον του, καταπιέζεται και στενοχωρείται με βασανιστικές φροντίδες που ΤΟΝ ΔΕΝΟΥΝ συνεχώς περισσότερο με τον ΥΛΙΣΤΙΚΟ ΤΡΟΠΟ σκέψης και ζωής και πνίγουν την ψυχή του στα επουσιώδη και την φιλαργυρία, που είναι βαρύτατη αμαρτία. Οι σκέψεις και φροντίδες του στρέφονται μόνο γύρω από τον εαυτόν του, ενώ χάνει και τον ύπνο του στη ανάγκη διαφύλαξης και πολλαπλασιασμού των υπαρχόντων του, που θεωρεί αποκλειστικώς δικά του, και όχι πως προέρχονται ως δωρεά από το Θεό. Δεν ένοιωθε επομένως οικονόμος του Θεού και συν-διαχειριστής της φιλανθρωπίας Του, όπως οφείλουμε να είμαστε, μα ατομιστής, καθιστώντας τους άλλους ξένους προς την ιδίαν απόλαυση, πιστεύοντας ότι εξουσιάζει ο ίδιος απόλυτα τη ζωή του. Το χαμηλό πνευματικό επίπεδο του πλουσίου τον κάνει να νομίζει ότι τα κυρίως αγαθά είναι τα χρήματα, η καλοπέραση και η υπηρεσία της κοιλίας. Δεν υποψιαζόταν καθόλου πως η αληθινή ζωή βρίσκεται στις αιώνιες αξίες και τα αγαθά του παραδείσου, στον ίδιο τον Θεό, που είναι η «μυριομακαριότης». Διότι η θεοποίηση της κοιλίας, που καθιστά τον άνθρωπο χειρότερο και από τα άλογα ζώα, απομακρύνει αυτομάτως αυτόν από την οδό της αγιαστικής θέωσης και χαρισματικής ένωσης με τον Θεό, που είναι οδός άσκησης, ταπείνωσης, μυστηριακής ζωής και έμπρακτης αγάπης.

Ήρθε όμως η ώρα του θανάτου και για τον ανόητο πλούσιο. Ανόητος ήταν όχι γιατί είχε πολλά χρήματα και αγαθά, αλλά γιατί απέτυχε: (α) να κατανοήσει το νόημα των υλικών πραγμάτων ως δώρων του Θεού, (β) να εννοήσει την ανάγκη ευχαριστίας προς τον Θεό, που έπρεπε να χαρακτηρίζει ολόκληρη τη ζωή του, και (γ) να εφαρμόσει την ευεργεσία που βίωνε και προς εκείνους από τους αδελφούς του που την είχαν ανάγκη. Σαρκικός όπως ήταν και υποδουλωμένος στα πάθη, αποδείχθηκε ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΑΘΕΟΣ, αρνούμενος ότι ο Θεός είναι ο ποιών και χορηγών τη ζωή. Με το «ανόητε, αυτή τη νύχτα θα παραδώσεις τη ζωή σου», καταλαβαίνει, την τελευταία δυστυχώς στιγμή, ότι δεν διαφεντεύει αυτός τη ζωή του, αλλά ξεκινάει γι’ αυτόν μια πνευματική Νύχτα τρόμου, αγωνίας και απόγνωσης, που είναι η στιγμή του θανάτου για τους άφρονες, ενώ για τους δικαίους, αντίθετα, ο θάνατος καθίσταται ανατολή Ημέρας ευφρόσυνης και άδυτης. «Μόνον γαρ των δικαίων αι ψυχαί εν χειρί Θεού». Γυμνός έρχεται κανείς στη ζωή και γυμνός αναχωρεί. Περιουσίες δε και θησαυροί και οικοδομήματα και χρυσός και τα παρόμοια αφήνονται πίσω και εγκαταλείπονται στους εναπομείναντες, ενώ «κατά Θεόν ΠΛΟΥΤΟΣ Η ΚΤΗΣΙΣ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ». Η ιδία μόνο ικανοποίηση επομένως δεν σώζει τον άνθρωπο, αλλά Η ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ των αγαθών και προς ωφέλειαν του πλησίον.

Είναι εξαιρετικά δύσκολο, σύμφωνα με τους πατέρες της Εκκλησίας, να συσσωρεύεται από κάποιους ο πλούτος χωρίς να διαπράττονται αδικίες και εκμετάλλευση άλλων ανθρώπων. Αυτά μάλιστα μπορεί να συμβαίνουν ακόμη κι αν οι διαδικασίες πλουτισμού φαίνονται καθ’ όλα νόμιμες. Ουσιώδες ζήτημα για την τελειοποίηση ή την αλλοτρίωση του ανθρώπου καθίσταται η στάση του απέναντι στην ιδιοκτησία του, όποια κι αν είναι αυτή. Κατά πόσον δηλαδή καθίσταται ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΟΥ και απορροφά όλο του το ενδιαφέρον, αφού γίνεται δυστυχώς το νόημα της ζωής του. Την ιδιοκτησία ΑΝΕΧΕΤΑΙ άλλωστε ο Θεός (δεδομένου ότι είναι αποτέλεσμα της Πτώσης των ανθρώπων και όχι κοινοτικός τρόπος ζωής) μόνο εφόσον ο άνθρωπος αποδεικνύεται στην πράξη ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ των υλικών αγαθών και το ύψιστο κριτήριο σκέψης και ζωής του είναι οι ανάγκες των συνανθρώπων του. Ο Χριστός ΤΑΥΤΙΣΕ τον εαυτόν Του με όλους εκείνους που πεινάνε, υποφέρουν, ασθενούν, φυλακίζονται, είναι ξένοι και περιθωριακοί. Η αδιαφορία γι’ αυτούς, δίδαξε, είναι αδιαφορία για τον ίδιο. Και φυσικά δεν φταίνε μόνο εκείνοι που διαπράττουν την αδικία, κηρύσσουν οι άγιοι της Εκκλησίας, αλλά και όσοι δεν αγανακτούν και δεν εξεγείρονται εναντίον της.

Τέλος, αυτός που δαπανάται μόνο στις γήινες φροντίδες, πτωχός αναχωρεί προς τον Θεόν. Ενώ εκείνος που μεριμνά και ακολουθεί τις εντολές του Κυρίου, πλουτίζει μεν σε έργα αγαθά, θα αποκτήσει δε θησαυρό ασύλητο εν τοις ουρανοίς.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ:

«Η Καινή Διαθήκη», Αποστολικής Διακονίας, 2009
«Η Καινή Διαθήκη», Ελληνικής Βιβλικής Εταιρίας, 2003
«Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Ευαγγέλιον», Π.Ν. Τρεμπέλα, εκδ. Ο Σωτήρ, Αθ.
1995
«Θέματα Χριστιανικής Ηθικής», ΥΠΕΠΘ, Μάριου Μπέγζου & Αθ. Παπαθανασίου, 2006

Εικόνα από: ieroslochos. blogspot.com

ΩΣ ΜΗ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΛΠΙΔΑ – Του «ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ»

Νοεμβρίου 18, 2013

tags: «ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ», αυτοκτονιες

by egolpion

ΩΣ ΜΗ ΕΧΟΝΤΕΣ ΕΛΠΙΔΑ

Ο αριθμός αυτοκτονιών στη χώρα μας έχει αυξηθεί σημαντικά! Οι της αντιπολίτευσης προβάλλουν ως αιτία την οικονομική κρίση και στηλιτεύουν τους κυβερνώντες. Αυτοί τηρούν σιγήν ιχθύος επί του θέματος. Όλοι παραβλέπουν τη ρίζα του κακού. Έχουμε γράψει κατά καιρούς ότι η κρίση που μας ταλανίζει δεν είναι πρωτίστως οικονομική, όπως την προβάλλουν οι επιχειρούντες υλιστική ανάλυση των γεγονότων, είναι πνευματική. Έχουμε απεμπολήσει τις πνευματικές αρχές και αξίες, γι’ αυτό και έχει εξασθενήσει τρομακτικά η άμυνα της ψυχής μας, στην ύπαρξη της οποίας, δυστυχώς, πάψαμε να πιστεύουμε! Ας εξετάσουμε κάποια συμβάντα αυτοκτονίας.

Κορίτσι 13 ετών απαγχονίστηκε. Στην περίπτωση αυτή ασφαλώς δεν ευθύνεται η οικονομική κρίση. Στα «ψιλά» πέρασε ότι ήταν ορφανή από πατέρα και το φρόντιζε θεία του. Για τη μητέρα ούτε λέξη στο δημοσίευμα. Προφανώς οι γονείς του είχαν διαζευχθεί και η μητέρα της άρχισε νέα ζωή. Σ’ αυτήν δεν χωρούσε το σπλάχνο της από τον πρώτο γάμο της. Κατ’ αυτόν τον τρόπο υπερακόντισε το πρότυπο της υπό κατάρρευση δυτικής κοινωνίας: Τη μονογονεϊκή οικογένεια. Αυτήν διαφημίζουν ακόμη και στην τηλεόραση με το σύνθημα «χωρίζουμε σαν ζευγάρι, μένουμε πάντα γονείς»! Το κοριτσάκι δεν το ρώτησαν, καθώς δεν αισθάνονται την υποχρέωση να ρωτούν οι γονείς, όταν χωρίζουν. Δεν γεύτηκε την τρυφερότητα, που τόσο αποζητούν τα παιδιά, ούτε τη στοργή. Και βρισκόταν στο κατώφλι της εφηβίας. Οι γονείς του μπροστά στις δυσκολίες της ζωής τράπηκαν σε άτακτη φυγή και το εγκατέλειψαν στο πεδίο της μάχης! Κι εκείνο αποκαμωμένο από την εγκατάλειψη έθεσε τέρμα στον βίο του.

Γυναίκα απαγχονίστηκε. Αντιμετώπιζε, κατά το δημοσίευμα, ψυχολογικά προβλήματα. Ασαφές, ως συνήθως στις περιπτώσεις αυτές, το δημοσίευμα. Είχε διαγνωσθεί ψυχικό νόσημα; Και πώς ερμηνεύουν οι υλιστές επιστήμονες αυτό, αφού αρνούνται την ύπαρξη ψυχής; Γιατί μάλιστα ο όψιμος διαχωρισμός της ψυχιατρικής από την νευρολογία, αν και τα ψυχικά νοσήματα είναι οργανικής φύσεως; Ο σύγχρονος δυτικός άνθρωπος εκδηλώνει έντονη την ανάγκη προσφυγής σε πλήθος σκευασμάτων, προκειμένου να κατευνάσει πλήθος ενοχλήσεων, που δεν θα του επισημανθεί ότι είναι ηθικής ή οντολογικής φύσεως. Ασφαλώς και δεν αναφέρομαι σε παθήσεις, όπως η σχιζοφρένεια, ούτε και είμαι υποστηρικτής της άποψης ότι ο ψυχίατρος δεν είναι αναγκαίος, εφ’ όσον υπάρχει πνευματικός. Θέλω να τονίσω την συμφορά από την υποκατάσταση του πνευματικού από τον σύγχρονο ψυχαναλυτή, στο όνομα της απελευθέρωσης του ατόμου από τον καταναγκασμό της θρησκείας. Το σύγχρονο συγχωροχάρτι, που εδράζεται στην άρνηση της προσωπικής ενοχής και των συνεπειών αυτής, αποτελεί κύριο παράγοντα καταφυγής πολλών προσώπων στα ηρεμιστικά. Φυσικό είναι σε περιόδους κρίσεως τα ανικανοποίητα πρόσωπα, τα βαρυφορτωμένα από άγχος λόγω των υψηλών απαιτήσεων από τη ζωή, να καταφεύγουν σε καθ’ όλα «νόμιμους τεχνητούς παραδείσους»!

Επιχειρηματίες και μάλιστα πολύτεκνοι αυτοκτόνησαν αισθανόμενοι συντριπτικό επάνω τους το βάρος των χρεών. Ασφαλώς αιτία είναι στις περιπτώσεις αυτές η οικονομική κρίση. Είναι όμως μόνο αυτή; Δεν είναι ο εκμαυλισμός των συνειδήσεων κατά την τριακονταετία της πλαστής μας ευμάρειας. Δεν είναι η υιοθέτηση του καταναλωτικού τρόπου ζωής και η αποδοχή ως μοναδικού στόχου του κέρδους; Δεν είναι η λήθη των δυσκολιών και η έλλειψη ή η αδυναμία διάθεσης προς αντιμετώπισή τους, όταν εμφανιστούν; Δεν είναι ο ατομοκεντρισμός, που δεν επιτρέπει πλέον την προσέγγιση προς τον πάσχοντα πλησίον; Δεν είναι η απληστία των ισχυρών του χρήματος, που δεν έχουν διάθεση να κατανοήσουν τι σημαίνει «δύσκολη θέση»;

Πατέρας αυτοκτόνησε πέφτοντας στο κενό, καθώς αδυνατούσε να υποφέρει τον θάνατο της κόρης του. Το ίδιο και γέροντας, που έμεινε μόνος μετά τον θάνατο της συζύγου του. Η απουσία του λατρευτού, με την κυριολεκτική έννοια του όρου, προσώπου κατέστησε τον βίο των αυτοχείρων χωρίς νόημα. Πόσες και πόσες φορές θα είχαν ακούσει την αποστολική περικοπή κατά νεκρώσιμες ακολουθίες! Όμως αυτό δεν στάθηκε ικανό να δώσει ελπίδα, καθώς η πίστη στη μετά θάνατον ζωή έχει σχεδόν καταρρεύσει στην πρακτικά πλέον και όχι ιδεολογικά υλιστική κοινωνία μας! Θεωρούμε την Εκκλησία ως επωμισμένη τον άχαρο ρόλο να προπέμπει τον νεκρό στην τελευταία του, κυριολεκτικά, κατοικία, εκείνη που φέρει ως σκεπή πολυτελή μαρμάρινη πλάκα! Το μήνυμα της αναστάσεως βρίσκει ελάχιστους αποδέκτες.

Άραγε οι γενιές που προηγήθηκαν δεν αντιμετώπισαν παρόμοιες ή και πολύ μεγαλύτερες δυσκολίες; Πώς εκείνες άντεξαν και δεν επέλεξαν ως λύση τον αυτοχειριασμό; Απάντηση στο ερώτημα δίνει ο Εβραίος ψυχίατρος Βίκτωρ Φράνκλ, κρατούμενος του Άουσβιτς. Περιγράφει τα συναισθήματα κατά την άφιξη εκεί: «Η σκέψη της αυτοκτονίας εκαλλιεργείτο σχεδόν από όλους, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα. Η σκέψη αυτή γεννιόταν από την απόγνωση, στην οποία βρισκόμασταν, από την συνεχή απειλή του θανάτου που επικρέματο πάνω μας κάθε μέρα και κάθε ώρα, και από τους συχνούς θανάτους των συγκρατουμένων μας. Λόγω της κοσμοθεωριακής μου τοποθέτησης πήρα μια σταθερή απόφαση, μετά την πρώτη νύχτα στο στρατόπεδο, ότι «δεν θα ριχτώ στο (ηλεκτροφόρο) συρματόπλεγμα». Αυτή ήταν η φράση που εχρησιμοποιείτο στο στρατόπεδο, για να περιγράψει την πιο συνηθισμένη μέθοδο αυτοκτονίας». Και συνεχίζει: «Ο κρατούμενος, μετά την πρώτη φάση του σοκ, δεν φοβόταν τον θάνατο. Ακόμα και οι θάλαμοι των αερίων δεν του προκαλούσαν και τόση φρίκη ύστερα από τις πρώτες μέρες». Μικρός αριθμός κρατουμένων επέλεξε την αυτοκτονία υπό τις φρικτές συνθήκες, τις μη συγκρινόμενες με τις παρούσες. Την εξήγηση δίνει ο Φράνκλ σε άλλο σημείο:

«Το θρησκευτικό ενδιαφέρον των κρατουμένων, όταν και όπου εκδηλωνόταν, ήταν το πιο ειλικρινές που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Το βάθος και η ζωντάνια της θρησκευτικής πίστης συχνά ξάφνιαζε και συγκινούσε κάθε νεοφερμένο. Εκείνο που εντυπωσίαζε πιο πολύ, σχετικά με το θέμα αυτό, ήτα οι αυτοσχέδιες προσευχές ή λειτουργίες, όπως μου δόθηκε η ευκαιρία να τις ζήσω, στη γωνιά του παραπήγματος ή μέσα στο σκοτεινό κλειδωμένο καμιόνι, με το οποίο μας μετέφεραν από μακριά, από εκεί που εργαζόμασταν, και ήμασταν εξαντλημένοι, ψόφιοι από την πείνα και ξεπαγιασμένοι μέσα στα κουρελιασμένα μας ρούχα».

Ναι ο πατέρας δεν αυτοκτόνησε μαθαίνοντας ότι το παλικάρι του έπεσε μαχόμενο κάπου στη Βόρεια Ήπειρο ή βλέποντας το να σωριάζεται μπροστά στα μάτια του από τις ριπές των γερμανικών πολυβόλων. Ο νέος δεν διανοήθηκε να αυτοκτονήσει, αλλά περίμενε τον θάνατο που βραδυπορούσε στην πείνα της Αθήνας το 41. Κανένας δεν αυτοκτόνησε, επειδή του έκαψαν το σπίτι οι κατακτητές. Όλοι είχαν διδαχθεί από τους ευλογημένους αγράμματους γονείς τους να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες του βίου εναποθέτοντας τις ελπίδες τους στον Θεό. Αυτό ακριβώς αποτύπωσε στο δίστιχο και ο εθνικός μας ποιητής:

Χαρές και πλούτη κι αν χαθούν, και τα βασίλεια κι όλα,

τίποτα δεν είναι σαν στητή, μένει η ψυχή κι ολόρθη.

Δυστυχώς εμείς υποταχθήκαμε άνευ όρων και όχι μόνο μας τα παίρνουν όλα, αλλά μας πουλούν στο τέλος και τα «ψυχοφάρμακα» ή το σκοινί, να κρεμαστούμε!

«ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ»

Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2013

Επιστολή Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων περί του ζητήματος της "Εικαζομένης Συναινέσεως"

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΕΒ.ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΥΘΗΡΩΝ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ "ΕΙΚΑΖΟΜΕΝΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΕΩΣ"

Ἐν Κυθήροις τῇ 12ῃ Νοεμβρίου 2013

Πρός
Τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ἰωάννου Γενναδίου 14
115 21 Ἀθήνας

Μακαριώτατε ἅγιε Πρόεδρε,
Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Συνοδικοί Σύνεδροι,

Εὐσεβάστως προάγομαι, μετά τήν λῆψιν τῆς ὑπ΄ἀριθ.4035/1778/26-9-2013 Σεπτῆς Ἐγκυκλίου τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Συνόδου «περί τοῦ ζητήματος τῆς «εἰκαζομένης συναινέσεως», συμφώνως τοῖς Ν.3984/2011 καί 4075/2012» δι΄ἧς κοινοποιεῖται εἰς ἡμᾶς ἡ ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς 31ης τοῦ μηνός Αὐγούστου ἐ.ἔ. ληφθεῖσα σχετική Ἀπόφασις τῆς ἀπελθούσης Δ.Ι.Σ., νά θέσω ὑπό τήν ἔμφρονα κρίσιν Ὑμῶν τούς ἀκολούθους προβληματισμούς ἐπί τοῦ συνέχοντος τό ἡμέτερον Ποίμνιον καί ἐν γένει τό Ὀρθόδοξον Χριστεπώνυμον Πλήρωμα λίαν σοβαροῦ καί φλέγοντος θέματος τούτου.

1.Τήν ἐπίμαχον διάταξιν περί «εἰκαζομένης συναινέσεως» τοῦ Ν.3984/2011 περί τῶν μεταμοσχεύσεων καί τῆς δωρεᾶς ὀργάνων, ἀντικαταστήσαντος τόν παλαιότερον Ν.2737/1999, διώρθωσεν ὁ νομοθέτης διά τροπολογίας διά τοῦ Ν.4075/2012, εἰσαχθείσης τῆς ἐννοίας τῆς οἰκογενειακῆς συναινέσεως (ἄρθρ.55, παρ.4 ΦΕΚ 86, τεῦχ.Α΄, 11-4-2012) καί προστεθείσης εἰς τήν ἀρχικήν διατύπωσιν τοῦ Ν.3984 (ἄρθρ.9, παρ.2) : «η αφαίρεση ενός ή περισσότερων οργάνων από ενήλικο θανόν πρόσωπο πραγματοποιείται εφόσον, όσο ζούσε δεν είχε εκφράσει την αντίθεση του» τῆς περιοριστικῆς προτάσεως: «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του».

Κατά ταῦτα ἡ «εἰκαζομένη συναίνεσις» ἰσχύει, ἐν ᾗ περιπτώσει δέν ὑπάρχει οἰκογένεια ἤ οἰκογενειακόν περιβάλλον εἰς «τό θανόν ἐνήλικο πρόσωπο», τό ὁποῖον ἐν τῇ ζωῇ του δέν εἶχε ἐκφράσει τήν πρός τοῦτο ἀντίθεσίν του, ἤ δέν ἰσχύει, ἐάν διά τοῦτο ὑπάρχῃ συναίνεσις τῆς οἰκογενείας του, χωρίς ὅμως σαφῶς νά δηλοῦται ἐν τῇ τροπολογίᾳ τό ἀπαραίτητον καί τό «ἧς οὐκ ἄνευ» τῆς οἰκογενειακῆς συναινέσεως. Οἱ δύο οὗτοι πολιτειακοί νόμοι προασπίζονται τῆς εἰκαζομένης συναινέσεως καί τῆς οἰκογενειακῆς συναινέσεως, ἀλλά παρακάμπτουν τήν προσωπικήν συναίνεσιν τοῦ ἀνθρώπου , τήν ὁποίαν ἀείποτε σέβεται, προϋποθέτει καί ὑποστηρίζει ὁ αἰώνιος καί ἀναλλοίωτος Θεῖος Νόμος τῆς θεοπαραδότου καί ἀμωμήτου ἡμῶν Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Πίστεως.

2.Ἀτυχῶς καί σκοπίμως ἡ κειμένη νομοθεσία ἐκλαμβάνει ὡς αὐτονόητον τήν προσωπικήν συναίνεσιν, μή ἐκφρασθείσης ἐν τῷ βίῳ τῆς διά τοῦτο ἀντιθέσεως. Ὅμως τοῦτο, Μακαριώτατε καί ἅγιοι Συνοδικοί Πατέρες, φαλκιδεύει τό θεῖον δῶρον καί δικαίωμα τοῦ αὐτεξουσίου καί τῆς ἐλευθέρας βουλήσεως τοῦ ἀνθρώπου, μεθ΄οὗ ἐπλάσθη ὑπό τοῦ Θείου Δημιουργοῦ. Ἔχει τό δικαίωμα ὁ ἄνθρωπος ἐν ὅσῳ ζῆ, ποιῶν χρῆσιν τοῦ αὐτεξουσίου του, νά πραγματοποιήσῃ τήν δωρεάν ἑνός ἐκ τῶν διπλῶν ὀργάνων του (π.χ. πνευμόνων, νεφρῶν), ἐφ΄ὅσον δέν κινδυνεύει ἡ ζωή του, ἤ νά ὁρίσῃ αὐτοβούλως τήν ἔγκαιρον ἀφαίρεσιν ἑνός ἤ περισσοτέρων ὀργάνων του, ἐν ᾗ περιπτώσει συμβῇ δι΄ἀπροόπτου περιστατικοῦ ἀκαριαίως ὁ θάνατος, ὁ καρδιακός καί ὄχι ὁ καλούμενος «ἐγκεφαλικός» θάνατος, δηλαδή ἡ ὁριστική διακοπή τῆς ζωῆς, ἡ ὁποία συνεπάγεται κατά τήν ὀρθόδοξον χριστιανικήν ἀνθρωπολογικήν θεώρησιν τήν ἔξοδον τῆς ψυχῆς ἐκ τοῦ σώματος, καί θά ἔχῃ πολλήν παρά Κυρίου εὐλογίαν καί ἀμοιβήν, ἐάν τοῦτο ἐλευθέρως καί αὐτοπροαιρέτως πράξῃ ἤ προνοήσῃ περί αὐτοῦ, διότι θά καταδειχθῇ διά τοῦ τρόπου αὐτοῦ ἡ θεομίμητος καί ἔμπρακτος ἀγάπη αὐτοῦ πρός τόν πάσχοντα καί ἐμπερίστατον συνάνθρωπόν του. Θά ἀναδειχθῇ οὕτω πως ἄξιος μιμητής τοῦ «ὥσπερ πελεκάν τετρωμένου τήν πλευράν Αὐτοῦ Λόγου καί ζωώσαντος τούς Αὐτοῦ θανέντας παῖδας, ἐπιστάξαντός τε τούς ζωτικούς Αὐτοῦ κρουνούς» Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὑπό σωτηριολογικήν, βεβαίως, ἔννοιαν.

Παρά ταῦτα δέ, ἀπό τοῦ σημείου αὐτοῦ, τῆς ἐλευθέρας δηλονότι καί ἀβιάστου δόσεως ὀργάνων τοῦ σώματος, μέχρι τῆς αὐθαιρέτου, ἄνευ τῆς ἐκπεφρασμένης προσωπικῆς συναινέσεως ἀφαιρέσεως αὐτῶν, ὑφίσταται τεραστία καί χαώδης διαφορά ˙ τό ἕν τοῦ ἄλλου ἀπέχει «καθ΄ὅσον ἀπέχουσιν ἀνατολαί ἀπό δυσμῶν»[1]. Κατά τόν Θεῖον Ἀπόστολον Παῦλον «ἕκαστος καθώς προαιρεῖται τῇ καρδίᾳ, μή ἐκ λύπης ἤ ἐξ ἀνάγκης˙ ἱλαρόν γάρ δότην ἀγαπᾷ ὁ Θεός».[2]

3. Εἰς τόν χριστιανικόν-πνευματικόν χῶρον μας, ὡς γνωστόν, ἀξίαν, σημασίαν καί βαρύτητα ἔχει ἡ προσωπική συναίνεσις, ἐκφραζομένη διά τοῦ λόγου, τῆς γραφίδος καί τῆς καταφάσεως τῆς ζωῆς μας. «Ἔστω δέ ὁ λόγος ὑμῶν ναί ναί, οὔ οὔ ˙ τό δέ περισσόν τούτων ἐκ τοῦ πονηροῦ »[3] . Ἤ συμφωνεῖς ἤ δέν συμφωνεῖς. Ἡ εἰκαζομένη ἤ ἡ οἰκογενειακή συναίνεσις δέν προσμετρᾶται κατά τόν ἠθικόν καί πνευματικόν νόμον διά τόν χαρακτηρισμόν τῆς πράξεως ἑνός ἀνθρώπου ὡς ἀξίας ἤ ἀπαξίας. Μόνον ἡ ἐκπεφρασμένη ἤ δεδηλωμένη προσωπική συναίνεσις ὑπολογίζεται καί ἀξιολογεῖται .

Μέ τήν ἰδίαν λογικήν τῆς εἰκαζομένης συναινέσεως θά ἠδύνατο ποτέ νά ἐκδώσῃ νόμον τό κράτος διά νά περιέρχεται εἰς αὐτό ἤ εἰς ὡρισμένα κρατικά Ἱδρύματα ὁλόκληρος ἡ περιουσία ἑνός νέου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος λόγῳ τροχαίου ἤ ἄλλου τινός ἐκτάκτου συμβάντος δέν προέφθασε νά διαθέσῃ διά νομίμου διαθήκης τήν περιουσίαν του, παρά τήν ὕπαρξιν συζύγου καί τέκνων ἤ γονέων καί ἀδελφῶν; Καί ἐφ΄ὅσον εἰς τήν περίπτωσιν αὐτήν προδήλως δέν εἶναι τοῦτο δυνατόν νά συμβῇ, πόσῳ μᾶλλον εἰς τήν ἄλλην περίπτωσιν ἀφαιρέσεως ζωτικῶν ὀργάνων μέ συνέπειαν τήν ἀπώλειαν τῆς ζωῆς μελλοθανάτου τινός, καί ὄχι ἁπλῶς τοῦ πλούτου, θά ἦτο παντελῶς ἀδύνατον νά γίνῃ.

4.Καί ἡ οἰκογενειακή συναίνεσις δέν εὑρίσκεται ἐκτός προβλημάτων. Δέν εἶναι σαφής ὁ καθορισμός τῶν μελῶν τῆς οἰκογενείας ὑπό τοῦ νόμου. Ἀνήκουν εἰς αὐτήν οἱ σύζυγοι καί τά παιδιά ἤ συμπεριλαμβάνονται καί οἱ γονεῖς καί τά ἀδέλφια; Καί ἐάν ὑπάρξῃ διχογνωμία καί διχοστασία εἰς τά μέλη τοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος, τότε τί γίνεται; Ὁ θανών ἤ ἡ θανοῦσα ἀφίεται εἰς τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ ἤ εἰς τήν μῆνιν τῶν ὠργισμένων καί διαφωνούντων οἰκείων; Καί ὅταν, ἐνδεχομένως, τήν τελευταίαν ὥραν παρουσιάζωνται ἄσχετοι καί ἀδιάφοροι μέχρι τότε οἰκογενεῖς μόνο καί μόνον διά νά ἐκδικηθοῦν ἤ νά ἐκμεταλλευθοῦν ἐμπορικῶς τά διάφορα ὄργανα τοῦ οἰκείου των τότε τί δέον γενέσθαι; Ὁ δύστηνος αὐτός ἄνθρωπος μένει ἕρμαιον ἀνθρωπίνων παθῶν, ἀδυναμιῶν καί ἐκμεταλλεύσεως;

5.Ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» καί ὁ «κλινικά νεκρός» ἄνθρωπος. Οὐδαμοῦ εἰς τήν Ἁγίαν Γραφήν καί τήν Πατερικήν γραμματείαν συναντᾶται τοιοῦτος θάνατος καί τοιαύτη νέκρωσις. Καί παρότι ἐνίοτε νεκροῦται ὁ ἐγκέφαλος ὑπό σοβαροτάτων ἐγκεφαλικῶν ἐπεισοδίων καί ἡ μορφή τοῦ βαρέως νοσοῦντος παρέχει τήν εἰκόνα τοῦ «κλινικά νεκροῦ», ἐν τούτοις, παλλομένης τῆς καρδίας, ἔστω καί ἀσθενῶς καί ἀρρύθμως, ὁ ἄνθρωπος ζῆ καί ἔχει πνοήν, ἀκόμη καί μέ τεχνητήν ὑποστήριξιν. Ἡ δέ ψυχή τοῦ σοβαρῶς ἀσθενοῦντος καί διδόντος τήν ἐντύπωσιν τοῦ «φυτοῦ», ὡς λέγεται, δέν παύει καθ΄ἕνα ἀνεξήγητον τρόπον νά κάμνῃ τάς ἐσωτερικάς διεργασίας της καί ἀνεπαισθήτως νά χαρίζῃ μίαν ψυχικήν ὡριμότητα καί βελτίωσιν εἰς τόν βαρέως πάσχοντα, ἐνῷ παραλλήλως καί τό ὑπόλοιπον σῶμα ἐκτελεῖ τάς λειτουργίας του. Διά τόν λόγον αὐτόν ἡ κατά πάντα σεβαστή ζωή τοῦ ἀνθρώπου ἐπιβάλλεται νά τυγχάνῃ τοῦ ἀπολύτου σεβασμοῦ μέχρι τοῦ τελευταίου καρδιακοῦ κτύπου καί τῆς ὑστάτης ἀναπνοῆς. Αὐτό ἐπισημαίνει καί ἡ Α.Θ.Π. ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.Βαρθολομαῖος, πρεσβεύων ὅτι ὁ καρδιακός θάνατος σημαίνει τόν θάνατον τοῦ ἀνθρώπου καί ὄχι ἁπλῶς ὁ «ἐγκεφαλικός».

Κατόπιν τούτων ἀντιλαμβάνεσθε, Μακαριώτατε καί Ἅγιοι Συνοδικοί Πατέρες, ποῖος μέγιστος κίνδυνος πρόκειται ἡμῖν, ἐάν ἰσχυούσης τῆς εἰκαζομένης συναινέσεως, μή ὑφισταμένου ἐνίοτε στενοῦ οἰκογενειακοῦ περιβάλλοντος, καί τῆς οἰκογενειακῆς τοιαύτης καί θεωρουμένου ὡς θανάτου τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» καί ὡς θανόντος τοῦ «κλινικά νεκροῦ», ποῖα καί πόσα ἐγκλήματα ἀνθρωποκτονίας ἐκ προθέσεως δύνανται νά πραγματοποιηθοῦν διά λόγους ἐμπορευματοποιήσεως καί ἐμπορικῆς ἐκμεταλλεύσεως ζωτικῶν ἀνθρωπίνων ὀργάνων, θανατουμένων οὕτω πως συνανθρώπων μας, τῇ μεσολαβήσει ἀσυνειδήτων τινων καί ἐκμεταλλευτῶν οἰκείων καί συγγενῶν, ἐκμεταλλευομένων ὄχι σπανίως καί τήν φιλοχρηματίαν θεραπόντων τινων τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης , οἱ ὁποῖοι δυστυχῶς, ὅπως καί εἰς τήν περίπτωσιν τῶν νομιμοποιηθεισῶν πλέον ἐκτρώσεων, υἱοθετοῦν τά ἐντροπῆς γέμοντα θλιβερά λόγια πολιτικοῦ τινος, λέγοντος ὅτι: «ὅ,τι εἶναι νόμιμον, εἶναι καί ἠθικόν». Τά θλιβερά γεγονότα τῆς Κίνας, καθ΄ἅ ἐφονεύθησαν καί φονεύονται πλήθη ἀνθρώπων διά νά πωληθοῦν τά ὄργανα τους εἰς χώρας τῆς Δύσεως εἶναι ἱκανά νά μᾶς διδάξουν. Ὄχι ἄλλο ἀδίκως καί ἐμπορευματικῶς ἐκχυνόμενον ἀνθρώπινον αἷμα. Δέν ἀρκοῦν αἱ χιλιάδες καί τά ἑκατομμύρια ἐκτρώσεων εἰς παγκόσμιον κλίμακα; Εὐτυχῶς, πού πρό ὀλίγων μόλις ἡμερῶν ἐδόθη ἡ ἀρνητική ἀπάντησις ἀπό τήν Ἑλλάδα καί ὅλην τήν Εὐρώπην διά τήν μή χρησιμοποίησιν-δολοφονίαν τῶν ἀνθρωπίνων ἐμβρύων δι΄ἐπιστημονικά πειράματα καί τήν μή χρηματοδότησιν τῶν ἐκτρώσεων εἰς τήν Ἀφρικανικήν ἤπειρον καί ἀλλαχοῦ.

6.Ἡ Ἑλληνική Πολιτεία ἐδέχθη σταδιακῶς τήν σιωπηράν συναίνεσιν τῶν οἰκείων (Ν.2737/1999), τήν εἰκαζομένην συναίνεσιν (Ν.3984/2011) καί τήν συναίνεσιν τῆς οἰκογενείας (Ν.4075/2012), ὅταν κάποιος δέν ἔχει δηλώσει ἐγγράφως ἐν ζωῇ τήν ἄρνησιν τῆς μετά θάνατον δωρεᾶς τῶν ὀργάνων του, διότι αὐτομάτως θεωρεῖται δωρητής. Ἡ Μήτηρ ἡμῶν Ἐκκλησία, ὅμως, στοιχοῦσα εἰς τήν Ὀρθόδοξον Χριστιανικήν Ἀνθρωπολογίαν αὐτῆς καί προσβλέπουσα εἰς τό πρόσωπον τοῦ ἀνθρώπου, σεβομένη δέ τήν ἐλευθερίαν τῆς βουλήσεως, τό αὐτεξούσιον καί τό ἐλευθέρως πράττειν ἐκείνου, ὑποστηρίζει καί προβάλλει τήν προσωπικήν του συναίνεσιν, τήν ὁποίαν θέλει ἐλευθέραν, ἀπαραβίαστον καί ἀπαράτρωτον. Διά τοῦτο καί θεωρεῖ ταύτην ἀπαραίτητον καί ἀναντικατάστατον ὑφ΄οὐδεμιᾶς ἄλλης ἐκ τῶν προειρημένων. Δι΄αὐτόν καί μόνον τόν λόγον, ἐρειδόμενον ἐπί τῆς Ἁγιογραφικῆς καί Πατερικῆς διδαχῆς, δέν δυνάμεθα νά ἐπαναπαυθῶμεν εἰς τήν προσθήκην «καί κατόπιν τῆς οἰκογενειακῆς συναινέσεως». Τό προαπαιτούμενον δι΄ἡμᾶς ἁρμόζει νά εἶναι ἡ ἐκπεφρασμένη προσωπική συναίνεσις. Αὐτῆς ὑπαρχούσης νά θεωρούμεθα δόται καί δωρηταί ὀργάνων καί ὄχι ἐάν δέν δηλώσωμεν γραπτῶς τήν περί τούτου ἄρνησίν μας

καί 7. Πέραν ὅλων τῶν ἀνωτέρω πρέπει νά ληφθῇ ὑπ΄ὄψιν ὅτι συμφώνως πρός τό ἄρθρον 2 τοῦ Συντάγματος «ὁ σεβασμός καί ἡ προστασία τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου ἀποτελοῦν τήν πρωταρχική ὑποχρέωση τῆς Πολιτείας». Ἡ δέ διάταξις τοῦ ἄρθρου 5 παρ.1 τοῦ Συντάγματος ὁρίζει ὅτι «καθένας ἔχει δικαίωμα νά ἀναπτύσσει ἐλεύθερα τήν προσωπικότητα του καί νά συμμετέχει στήν κοινωνική, οἰκονομική καί πολιτική ζωή τῆς Χώρας, ἐφόσον δέν προσβάλλει τά δικαιώματα τῶν ἄλλων καί δέν παραβιάζει τό Σύνταγμα ἤ τά χρηστά ἤθη».

Μακαριώτατε ἅγιε Πρόεδρε,
Ἅγιοι Συνοδικοί,

Διά τοῦ παρόντος προσεπάθησα νά προσεγγίσω τό πολύ σπουδαῖο αὐτό θέμα τῆς ἀφαιρέσεως ὀργάνων τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος ἀπό ἀπόψεως Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Ἀνθρωπολογίας, διότι τοῦτο ἔχει εὖρος καί βάθος μέγα.

Ταπεινῶς καί εὐσεβάστως προτείνω νά μή κλείσωμεν τό καίριον τοῦτο ζήτημα μόνον μέ τήν κυκλοφορίαν τῆς ἐν θέματι ὑπ΄ἀριθ.4035/1778/26-9-2013 Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου, ἀλλά νά τό ἐρευνήσωμεν εἰς βάθος καί μέ τά ὡς ἄνω δεδομένα. Παρακαλῶ νά ἀνατεθῇ εἴς τινα Σεβ.Συνοδικόν Σύνεδρον ἡ σύνταξις τεκμηριωμένης μελέτης μέ τά δεδομένα τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Ἀνθρωπολογίας-διότι αὐτή κυρίως μᾶς ἀφορᾶ ὡς Ἐκκλησία-καί ὑπό τό πρῖσμα αὐτῆς νά μελετηθῇ τό θέμα τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», τό «κλινικά νεκρός», ὁ καρδιακός θάνατος καί τό θέμα τῆς ἀφαιρέσεως ζωτικῶν ὀργάνων.

Προσωπικῶς ἱκανοποιήθην τά μέγιστα ἐκ τῆς προσεγγίσεως τῶν ὡς ἄνω θεμάτων ὑπό τῆς ἐν Ἀμαρουσίῳ «Ἑστίας Πατερικῶν Μελετῶν» καί δή ἐκ τῆς ὑπό εἰδικῶν ἐπιστημόνων αὐτῆς ὑποβολῆς Αἰτήσεως-Ἀναφορᾶς καί Γνωμοδοτήσεως τῇ Ἱερᾷ ἡμῶν Συνόδῳ, εἰς τά ὁποῖα κείμενα τοποθετοῦνται, ὡς λέγουν, «ἐπί τῶν ἐγειρομένων μειζόνων καί ἀνυπερβλήτων ζητημάτων, οὐ μόνον βιοηθικῆς, ἀλλά καί νομιμότητος». Καλόν καί ὠφέλιμον εἶναι νά ἀκουσθῇ καί αὐτή ἡ φωνή τῶν εὐσεβῶν ἐπιστημόνων.

Ταῦτα καταθέτων εὐλαβῶς ἐπί τοῦ ἐπικαίρου καί σοβαρῶς ἀπασχολοῦντος τό Ὀρθόδοξον Χριστεπώνυμον Πλήρωμα ζητήματος τούτου, παρακαλῶ ὅπως τό θέμα τοῦτο, ἀφοῦ τύχῃ τῆς δεούσης ἐπεξεργασίας, τεθῇ ἐνώπιον τοῦ Σεπτοῦ Σώματος τῆς Ἱεραρχίας (ΙΣΙ) διά τά περαιτέρω.
Ἐπί δέ τούτοις ὑποσημειούμενος εὐλαβῶς διατελῶ,

Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ
Ὁ Μητροπολίτης
†Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ

Τετάρτη 13 Νοεμβρίου 2013

Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΩΣ ΕΠΙΣΗΜΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ...

Ἡ Ὀρθοδοξία ὡς ἐπίσημη θρησκεία τοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους

59. Ἡ Ὀρθοδοξία ὡς ἐπίσημη θρησκεία τοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους

Έχοντες τώρα αυτά υπ’ όψιν, βλέπομε γιατί το Βυζαντινό κράτος επεδίωξε να έχη ως επίσημη θρησκεία την Ορθοδοξία και γιατί έκανε τόσες πολλές προσπάθειες, ώστε να διαφυλάσσεται ακέραιο το ορθόδοξο δόγμα. Γιατί το έκανε; Για να διαφυλάξη απλώς το δόγμα ως δόγμα; Ή μάλλον, επειδή το συγκεκριμένο Ορθόδοξο δόγμα ήταν η προϋπόθεσις για μία θεραπεία των πολιτών, η οποία θα επέφερε κοινωνική εξυγίανσι, μέσω της θεραπείας της προσωπικότητος ενός εκάστου πολίτη; Μάλλον, το δεύτερο. Ο Εθνικός Ύμνος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ποιος ήταν; Δεν ήταν το: «Σώσον, Κύριε, τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου· νίκας τοις βασιλεύσι κατά βαρβάρων δωρούμενος, και το Σον φυλάττων δια του Σταυρού Σου πολίτευμα»;

Αυτός ο ύμνος εκφράζει την ιδεολογία – αν μπορούμε να την ονομάσουμε έτσι – της εφαρμογής της Ορθοδόξου διδασκαλίας, πίστεως και ζωής στο Κράτος, σε πανεθνική δηλαδή κλίμακα. Αφού το Κράτος διείδε την κοινωνική συμβολή και ωφέλεια που θα προέκυπτε από την Ορθόδοξη θεραπευτική διδασκαλία και μέθοδο, εάν εφαρμοζόταν, εθέσπισε και προέβαλε την Ορθόδοξη πίστι ως την επίσημη θρησκεία του Κράτους, ώστε το Κράτος να γεμίση από ενορίες, στις οποίες οι ιερείς θα ασκούσαν αυτήν την θεραπευτική αγωγή.

Έτσι οι ενορίες θα ηύξαναν συν τω χρόνω σε υγιείς πολίτες και κατ’ επέκτασιν και το ίδιο το Κράτος. Σ’ αυτό η Εκκλησία δε είπε φυσικά όχι, αλλά συνεργάσθηκε με το Κράτος.

Συνέβη όμως αυτή η εξουσία, που εδόθη στην Εκκλησία, μαζί με την αναγκαιούσα διοικητική εκκλησιαστική οργάνωσι να δημιουργήση ένα δημοσιοϋπαλληλικό πρόβλημα ως αναγκαίο κακό. Πολλοί δηλαδή, που εποφθαλμιούσαν δημόσιες θέσεις, υπεκρίνοντο τους Ορθοδόξους, ενώ δεν ήσαν, η δε Εκκλησία άρχισε να εκκοσμικεύεται.

Παρ’ όλα αυτά η Εκκλησία είχε ως παράλληλο έργο της το να προστατεύη το Κράτος από τους κομπογιαννίτες γιατρούς, δηλαδή από τους αιρετικούς. Οι Τοπικές και Οικουμενικές Σύνοδοι εφρόντιζαν ακριβώς γι’ αυτό. Στα Πρακτικά των Οικουμενικών Συνόδων βρίσκομε την φράσι: «Έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν». Δηλαδή: Εφάνη καλόν εις το Άγιον Πνεύμα και εις ημάς…» Αυτό το έλεγαν οι παρευρισκόμενοι στις Συνόδους αυτές, διότι, είχαν στην κατοχή τους την νοερά προσευχή, δια της οποίας επληροφορούντο περί της αληθείας των Όρων που διετύπωναν.

Σήμερα όμως, που σπανίζει η νοερά προσευχή στους επισκόπους, αν συνέλθη μία Σύνοδος εξ επισκόπων και σηκωθούν κατά την έναρξι και πουν όλοι μαζί «Βασιλεύ Ουράνιε, Παράκλητε, το Πνεύμα της αληθείας, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών…», θα έλθη οπωσδήποτε το Πνεύμα το Άγιο να τoυς φωτίση; Επειδή δηλαδή είναι κανονικοί επίσκοποι και συνέρχονται σε Σύνοδο και κάνουν προσευχή; Όμως δεν ενεργεί το Πνεύμα το Άγιο έτσι. Μόνο δηλαδή κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις. Χρειάζονται και άλλες. Χρειάζεται ο προσευχόμενος να έχη ήδη ενεργουμένη την νοερά προσευχή μέσα του, όταν προσέρχεται στην Σύνοδο, για να τον φωτίση η Χάρις του Θεού. Στις ψευδο-συνόδους οι προσερχόμενοι δεν είχαν αυτήν την προσευχητική κατάστασι.

Οι παλαιοί επίσκοποι όμως είχαν τέτοια πνευματική εμπειρία και, όταν προσήρχοντο ως Σώμα, ήξεραν τι το Πνεύμα το Άγιο τους πληροφορούσε μέσα στην καρδιά για ένα συγκεκριμένο θέμα. Και, όταν έβγαζαν αποφάσεις, ήξεραν ότι οι αποφάσεις τους ήταν σωστές. Διότι ευρίσκοντο σε κατάστασι φωτισμού, ενώ ωρισμένοι από αυτούς είχαν φθάσει και στον δοξασμό, δηλαδή στην θέωσι.

Οπότε βλέπομε ότι στην αρχαία Εκκλησία κυριαρχούσε το χαρισματικό στοιχείο (δηλαδή κυριαρχούσαν τα μέλη με χαρίσματα Αγίου Πνεύματος), ενώ τα καθιδρυματικά στοιχεία, δηλαδή τα τυπικά εκκλησιαστικά και διοικητικά προσόντα ακολουθούσαν. Αυτό είναι σαφέστατο και στην Καινή Διαθήκη και στην αρχαία Εκκλησία και στους μεγάλους Πατέρες των Οικουμενικών Συνόδων, από την 1η Οικουμενική Σύνοδο (4ος αιών ) μέχρι την 9η Οικουμενική Σύνοδο, που έλαβε χώραν επί αγίου Γρηγορίου του Παλαμά (14ος αιών)¹¹¹.

Αυτού του είδους την συμμαρτυρία του Αγίου Πνεύματος μέσα στην καρδιά την ξέρουν καλά μόνο όσοι έχουν την νοερά προσευχή ενεργουμένη μέσα στην καρδιά τους. Η νοερά προσευχή είναι μία εμπειρική εξακρίβωσις και επιβεβαίωσις της θεραπείας του νοός του ανθρώπου. Μία τέτοια θεραπεία είναι εφικτή σε όλους τους ανθρώπους, εφ’ όσον πληρούνται οι πνευματικές προϋποθέσεις της θεραπευτικής μεθόδου. Δεν είναι δηλαδή προωρισμένη ή σχεδιασμένη μόνο για κάτι καλογήρους, μόνο δηλαδή για κάποιους που φοράνε ράσα, αλλά για όλους τους ανθρώπους. Διότι στην Αγία Γραφή δεν φαίνεται πουθενά να γίνεται διάκρισις μεταξύ μοναστικής πνευματικότητος και λαϊκής πνευματικότητος. Η Αγία Γραφή μιλάει μόνο για μία πνευματικότητα. Έχετε βρη ποτέ στην Αγία Γραφή κάποιο χωρίο που να μιλάη ξεχωριστά για πνευματικότητα λαϊκών ή για πνευματικότητα κληρικών; Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα στην Αγία Γραφή. Η εν Χριστώ πνευματικότης είναι μία για όλους τους πιστούς.

Αυτή η εν Χριστώ πνευματικότης είναι στην ουσία της μία θεραπευτική αγωγή, η οποία προσφέρεται από τον Χριστό σε όλους τους ανθρώπους. Είναι σχεδιασμένη για όλους τους ανθρώπους. Δεν είναι μόνο για τους μοναχούς ή τους παπάδες ή τους μορφωμένους ή διανοούμενους, διότι μέσα της δεν έχει καθόλου διανόησι. Ούτε έχει σχέσι με τα εξωτερικά και φαινόμενα του ανθρώπου, αλλά με τα εσωτερικά και κρυπτά.

Σημειώσεις:

111. Ως 8η Οικουμενική Σύνοδος θεωρείται η επί Μεγάλου Φωτίου, το έτος 879.

http://www.oodegr.com/oode/biblia/pateriki_theologia/59.htm

Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2013

Η αποκάλυψη του Θεού

Ιερομονάχου Σεραφείμ Ρόουζ

Η αποκάλυψη του Θεού
στην ανθρώπινη καρδιά

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
(με φοιτητές)

Ε: Αν οι δαίμονες εμφανίζονται ως άγγελοι και λένε τα πράγματα που θα έλεγαν οι άγγελοι, τότε πως μπορεί κανείς να διακρίνει ποια είναι η αλήθεια;
Α: Αυτή είναι μια πολύ καλή ερώτηση. Πρέπει να ταπεινωθείς∙ πρέπει να είσαι σε μια κατάσταση όπου θα θέλεις την αλήθεια του Θεού, κι όχι να ψάχνεις για «εμπειρίες». Φυσικά, θα έλεγα να γίνεις ένας Ορθόδοξος Χριστιανός και να ανακαλύψεις όλους τους κανόνες που κατευθύνουν μια χριστιανική ζωή. Αυτό βοηθά, παρ’ ότι δεν είναι εγγύηση γιατί μπορείς να πλανηθείς και ως Ορθόδοξος Χριστιανός επίσης.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας παρέχουν βασικές συμβουλές. Για παράδειγμα, λένε ότι, αν κάποιος εμφανιστεί σε σένα ως άγγελος φωτός, δείξε δυσπιστία. Ο Θεός δεν θα σε επικρίνει αν θέλει πραγματικά να εμφανιστεί σε σένα κι εσύ Τον απορρίπτεις, επειδή αν πραγματικά θέλει να σου στείλει κάποιο μήνυμα, θα έρθει ξανά και θα βρει έναν τρόπο να σε πλησιάσει. Στην πραγματικότητα, σε επαινεί που είσαι δύσπιστος, επειδή δεν θέλεις να πέσεις σε πλάνη.
Αυτοί που είναι σε πιο προοδευμένη πνευματική κατάσταση, με περισσότερη πείρα σ’ αυτά τα πράγματα, έχουν δράσει με άλλους τρόπους. Έχουμε ένα παράδειγμα από τον βίο του αγίου Αντωνίου του Μεγάλου, ο οποίος έβλεπε δαίμονες όλη την ώρα. Όταν τον ρώτησαν πως μπορούσε να διακρίνει τα πνεύματα, είπε, «Όταν εμφανίζεται ένας άγγελος, νιώθω πολύ ήρεμος, ενώ όταν εμφανίζεται ένας δαίμονας, ακόμα κι αν μοιάζει σαν άγγελος, νιώθω μια ενόχληση.» Πάντως αυτή είναι μια πολύ επικίνδυνη προσέγγιση για αρχάριους, γιατί μπορεί να νιώθετε πολύ ήρεμος και με τους δαίμονες αν δεν έχετε πείρα.
Η βασική απάντηση στο ερώτημά σας είναι και πάλι, το να μπείτε στην τάξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Καθώς θα διαβάζετε συμβάντα σαν αυτά του αγίου Νικήτα και δείτε πως παρουσιάζουν τον εαυτό τους οι δαίμονες, τότε μπορείτε συχνά, μόνο με το που θα γνωρίζετε ένα τυπικό τρόπο με τον οποίο προσπαθούν να σας κοροϊδέψουν, να αποκρούσετε μια πλάνη στη στιγμή.

Ε: Μπορείτε να μιλήσετε για την Ορθόδοξη θέαση του Αγίου Πνεύματος, και, σε σχέση μ’ αυτό, την θέαση των μη Ορθόδοξων χριστιανικών ομολογιών – αν το Άγιο Πνεύμα είναι παρόν σ’ αυτές;
Α: Το Άγιος Πνεύμα απεστάλη από τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό την ημέρα της Πεντηκοστής, την πεντηκοστή μέρα μετά την Ανάστασή Του, τη δέκατη ημέρα αφ’ ότου Αυτός ο Ίδιος ανελήφθη στους ουρανούς, με σκοπό το Άγιο Πνεύμα να παραμείνει μαζί με την Εκκλησία μέχρι τη συντέλεια των αιώνων. Ιστορικά, ήταν μία η Εκκλησία που ίδρυσε.
Υπάρχουν περιπτώσεις στη σύγχρονη εποχή όπου οι άνθρωποι ψάχνουν ιστορικά να βρουν αυτή την Εκκλησία. Για παράδειγμα, υπάρχει ολόκληρη η ιστορία της Εκκλησίας στην Ουγκάντα. Το 1920, δύο ιεροσπουδαστές από την Ουγκάντα φοιτούσαν σ’ ένα αγγλικανικό σεμινάριο και άρχισαν να βλέπουν ότι η διδασκαλία που τους έκαναν δεν ήταν η ίδια με τη διδασκαλία που διάβαζαν στους Αγίους Πατέρες. Τότε άρχισαν να σκέφτονται ότι η απάντηση πρέπει να είναι ο Ρωμαιοκαθολικισμός – ότι αυτή πρέπει να είναι η αρχαία Εκκλησία. Στην έρευνά τους για την «πραγματική, αρχαία Εκκλησία» (όπως την αποκαλούσαν), άρχισαν να πηγαίνουν σ’ ένα Ρωμαιοκαθολικό Σεμινάριο και είδαν ότι, και πάλι, η διδασκαλία που λάμβαναν ήταν διαφορετική από αυτήν των αρχαίων Πατέρων της Εκκλησίας. Άρχισαν να λένε, «Αν η αλήθεια μπορεί να παραποιηθεί με τέτοιον τρόπο, τότε που είναι η αλήθεια του Χριστού;» Και τότε άκουσαν για την Ορθόδοξη πίστη και πέρασαν από κάθε είδους δοκιμασίες για να ανακαλύψουν που βρισκόταν. Πρώτα βρήκαν κάποιον που αυτοαποκαλείται Ορθόδοξος αλλά ήταν μόνο ένας τσαρλατάνος, που έδινε αυτά που εκείνος αποκαλούσε μυστήρια. Όταν ένας Έλληνας λαϊκός τους είπε ότι υπήρχε κάτι παράξενο σ’ αυτόν τον άνθρωπο, το είδαν, μεταστράφηκαν, άλλαξαν μυαλά κι άρχισαν πάλι να ψάχνουν. Ο πρώτος Ορθόδοξος επίσκοπος που συνάντησαν δεν ήταν πολύ καλός επίσκοπος, και είπε, «Α, μη στεναχωριέστε. Όλες οι θρησκείες ίδιες είναι. Πηγαίνετε πίσω στους Αγγλικανούς.» Κι εκείνοι δεν άφησαν να τους απογοητεύσει αυτό. Τελικά βρήκαν έναν Ορθόδοξο Επίσκοπο που δίδασκε ό,τι έπρεπε να διδάσκει, κι έγιναν Ορθόδοξοι. Σήμερα η Εκκλησία έχει εξαπλωθεί στην Αφρική: από την Ουγκάντα στην Κένυα, στο Ζαΐρ, στην Τανζανία κι ακόμα πιο πέρα. Έχουμε ακόμα και ηχογραφήσεις από τις Λειτουργίες τους, που είναι πολύ εντυπωσιακές. Έχουν πάρει τη Βυζαντινή, Ελληνική ψαλμωδία και, χωρίς να προσπαθούν να της κάνουν κάτι (απλώς ψέλνουν με το δικό τους τρόπο, στη δική τους γλώσσα), ακούγεται πολύ επιβλητικά, με ένα τοπικό αφρικανικό χρώμα. Έκαναν στη Βυζαντινή ψαλμωδία το ίδιο πράγμα που έκαναν οι Έλληνες όταν πήραν την Εβραϊκή ψαλμωδία.
Έτσι αυτοί οι Αφρικανοί έψαξαν ιστορικά και βρήκαν ότι υπάρχει μια Εκκλησία που προέρχεται κατ’ ευθείαν από το Χριστό και διδάσκει αυτά που διδάσκονταν στους αρχαίους καιρούς: η Ορθόδοξη Εκκλησία. Από ιστορική σκοπιά, μπορείτε επίσης να δείτε ότι οι άλλες εκκλησίες εξετράπησαν από αυτήν: πρώτα από όλους ο Ρωμαιοκαθολικισμός τον 11ο αι., όταν τελικά το θέμα συζήτησης σχετικά με τη θέση του Πάπα στην Εκκλησία έφτασε σε κρίσιμη καμπή, και ο Πάπας απέρριψε την Ορθόδοξη απάντηση, παίρνοντας μαζί του όλη τη Δύση.
Μέχρι σήμερα, το Άγιο Πνεύμα δρα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Στις περισσότερες Δυτικές, προτεσταντικές ομάδες, ό,τι και αν έχουν σπανίως καλείται μυστήριο, κι έτσι δεν θα ψάχνατε για τη χάρη του Αγίου Πνεύματος σε κάτι που και οι ίδιοι δεν θεωρούν ως μυστήριο. Βεβαίως οι Ρωμαιοκαθολικοί και κάποιες άλλες ομάδες θεωρούν ότι έχουν μυστήρια. Εγώ προσωπικά θα έλεγα ότι τα πραγματικά μυστήρια, με την έννοια που τα θεμελίωσε ο Χριστός, μπορούν να βρεθούν μόνο στην Ορθόδοξη Εκκλησία∙ κι εκείνοι που, παίρνοντας την ονομασία του μυστηρίου, προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο που μπορούν μ’ αυτό – αυτό είναι ένα θέμα μεταξύ της ψυχής και του Θεού, κι ο Θεός μπορεί να κάνει ό,τι θέλει με εκείνη την ψυχή – αυτό είναι δική Του υπόθεση. Μπορεί να μην είναι απλώς κάτι ψυχολογικό. Δεν ξέρω, αυτό θα το αποφασίσει ο Θεός. Αλλά οι τρόποι που Εκείνος καθιέρωσε στην Εκκλησία περνούν από γενιά σε γενιά μέχρι αυτήν ακριβώς τη μέρα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Πραγματικά μπορείτε να δείτε ιστορικά ότι κάνουμε τα ίδια πράγματα που γίνονταν στην αρχαία Εκκλησία. Ο Φίλιππος για παράδειγμα, πήγε τον ευνούχο στο νερό και τον βάπτισε χωρίς αμφιβολία με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όπως εμείς: με τρεις καταδύσεις εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό η Ορθοδοξία είναι γνωστή ως παλιομοδίτικη. Τηρούμε εσκεμμένα και με προσοχή τους παραδοσιακούς τρόπους που μεταδόθηκαν από τον Χριστό, τους Αποστόλους και τους αρχαίους Πατέρες της Εκκλησίας.

Ε: Θα μας πείτε για την Ορθόδοξη στάση προς τις μη χριστιανικές θρησκείες;
Α: Ο Χριστός ήρθε για να φωτίσει την ανθρωπότητα. Υπάρχουν πολλές θρησκείες έξω από την αποκάλυψή Του, όπου οι οπαδοί είναι ειλικρινείς – δεν ασκούν απλώς δαιμονολατρεία – και όπου η ψυχή προσπαθεί πραγματικά να φτάσει το Θεό. Θα έλεγα ότι, προτού οι άνθρωποι ακούσουν για τον Χριστό, αυτές οι θρησκείες είναι καλές μέχρι εκεί που πάνε, αλλά δεν μπορούν να σας φέρουν στο στόχο: ο στόχος είναι η αιώνια ζωή και η βασιλεία των ουρανών, και ο Θεός ήρθε εν σαρκί για να διανοίξει αυτά σε μας. Γι’ αυτό, ο Χριστιανισμός είναι ο αληθινός δρόμος∙ μπορεί να επισημάνετε σχετικά στοιχεία αλήθειας σε άλλες θρησκείες, και συχνά είναι πολύ βαθιά, αλλά δεν ανοίγουν τον ουρανό. Μόνον όταν ο Χριστός ήρθε στη γη και είπε στο ληστή «θα είσαι μαζί μου στον Παράδεισο», άνοιξε πραγματικά ο ουρανός για τους ανθρώπους.
Ε: Ώστε οι άνθρωποι που δεν γνώρισαν την αποκάλυψη του Χριστού δεν έχουν πρόσβαση στην αλήθεια;
Α: Αυτοί που δεν άκουσαν ποτέ για το Χριστό; Αυτό θα κρίνει ο Θεός. Στην Παλαιά Διαθήκη, οι άνθρωποι επίσης δεν είχαν ακούσει για το Χριστό, και τότε ο Χριστός ήρθε και τους κήρυξε στον Άδη. Επίσης, και ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής, πιστεύουμε, πήγε στον Άδη πριν από το Χριστό και κήρυξε ότι ο Χριστός επρόκειτο να έρθει εκεί με σκοπό να ελευθερώσει όσους ήθελαν να ελευθερωθούν, όσους ήθελαν να πιστέψουν σ’ Αυτόν. Ώστε ο Θεός μπορεί ν’ αποκαλύψει την αλήθεια σε όσους δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να Τον ακούσουν: δηλαδή, σ’ αυτούς που δεν απέρριψαν στο Ευαγγέλιο, αλλά απλώς δεν άκουσαν γι’ αυτό. Αλλά από τη στιγμή που θα δεχτείς την αποκάλυψη, τότε βέβαια είσαι πολύ πιο υπεύθυνος από οποιονδήποτε άλλον. Ένας άνθρωπος που δέχεται την αποκάλυψη του σαρκωμένου Θεού και δεν ζει κατόπιν σύμφωνα με αυτήν, είναι σε πολύ χειρότερη μοίρα από οποιονδήποτε ειδωλολάτρη ιερέα ή άλλον παρόμοιο.

Ε: Κάτι για το οποίο δεν ξέρω πολλά, και πιθανώς πολλοί άλλοι δεν ξέρουν, είναι ποιες είναι οι συγκεκριμένες διαφορές και οι ομοιότητες μεταξύ, ας πούμε, της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αναφορικά με τα διαφορετικά δόγματα και ιδέες, όπως η τριαδικότητα του Θεού και το αν παντρεύονται οι ιερείς ή όχι – όλες αυτές οι χίλιες και μία μικρές διαφορές.
Α: Υπάρχουν πολλές μικρές διαφορές. Υπάρχει μια βασική διαφορά, νομίζω, και θα την εξηγήσω ειδικά σε σχέση με το Άγιο Πνεύμα. Η Εκκλησία του Χριστού είναι που δίνει χάρη στους ανθρώπους∙ και στη Δύση, όταν η Ρώμη αποσχίσθηκε από αυτή την Εκκλησία, αυτή η Χάρη χάθηκε στην πραγματικότητα (μπορεί κάποιοι άνθρωποι να την έβρισκαν περιστασιακά εδώ κι εκεί, αλλά η Εκκλησία τους σαν σύνολο είχε αποκοπεί από την παροχή της Χάριτος). Βλέπω τον σύγχρονο Καθολικισμό σαν μια προσπάθεια να υποκατασταθεί η Χάρη, που έχει χαθεί, από ανθρώπινη ευφυΐα. Γι’ αυτό ανάγει τον Πάπα σε αλάθητο, γιατί πρέπει να δώσει μια απάντηση στο ερώτημα, «που είναι η αλήθεια;»
Υπάρχουν κάποιοι που κοιτούν την Ορθόδοξη Εκκλησία μας και λένε, «Είναι αδύνατον οι άνθρωποι να βρουν αλήθεια εκεί. Λέτε ότι δεν πιστεύετε σε κανέναν πάπα ή επίσκοπο, κι έτσι δεν υπάρχει εγγύηση∙ δεν πιστεύετε στη Γραφή, όπως θα έκαναν οι Προτεστάντες, που λένε ότι η Γραφή είναι ο απολύτως αλάθητος λόγος του Θεού. Αν έχετε μια διαμάχη, ποιος θα πει την τελευταία λέξη: «Κι εμείς λέμε ότι το Άγιο Πνεύμα θα αποκαλύψει τον εαυτό Του. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα όταν οι επίσκοποι συνέρχονται σε Σύνοδο, αλλά ακόμα και τότε μπορεί να υπάρξει ψευδοσύνοδος. Κάποιος μπορεί τότε να πει, «Δεν υπάρχει ελπίδα!» Αλλά εμείς λέμε ότι το Άγιο Πνεύμα καθοδηγεί την Εκκλησία, και γι’ αυτό δεν θα την προδώσει. Αν δεν νιώθετε ότι είναι έτσι, τότε επινοείτε πράγματα όπως το να κάνετε τη Βίβλο αλάθητη, ή να κάνετε τον Πάπα αλάθητο. Επίσης, μπορείτε να κάνετε τα Ορθόδοξα πράγματα ένα είδος «νόμου» - όπως έκαναν οι Ρωμαιοκαθολικοί – έτσι ώστε όλα να είναι λεπτομερώς καθορισμένα: αν παραβείς αυτόν το νόμο πας στον εξομολόγο σου, σου βάζει μια ποινή έτσι κι έτσι, και είσαι πάλι «τακτοποιημένος». Η Ορθοδοξία δεν έχει τέτοια θεώρηση∙ από αυτή την οπτική προήλθε όλη η ιδέα των αφέσεων, που είναι μια τελείως νομικίστικη διαστρέβλωση της έννοιας της μετάνοιας: Αν μετανοήσεις, όπως ο ληστής πάνω στο σταυρό, μπορείς να σωθείς την ίδια στιγμή. Η Ορθοδοξία δίνει πάντα έμφαση στην πνευματική πλευρά της σχέσης της ψυχής ενός ανθρώπου με το Θεό∙ και όλα τα μυστήρια και η πειθαρχία της Εκκλησίας είναι μόνο μέσα για να τοποθετήσει κανείς την ψυχή του σωστά απέναντι στο Θεό: αυτό είναι το πλήρωμα της Πίστης μας. Στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, μέχρι πολύ πρόσφατα που τα πράγματα άρχισαν να διαλύονται, η έμφαση ήταν περισσότερο στο να υπακούς ένα ολόκληρο σύνολο κανόνων και από αυτό να είσαι «εντάξει» με το Θεό με μια νομικίστικη έννοια, πράγμα που είναι ένα υποκατάστατο του Αγίου Πνεύματος.

Ε: Θα μπορούσατε να πείτε κάτι ειδικά για τον Αγγλικανισμό, γιατί υπάρχει μια βέβαιη ομοιότητα ανάμεσα σ’ αυτόν και σ’ αυτό που είπατε εσείς για τους Ρωμαιοκαθολικούς, που λένε ότι ο Πάπας είναι αλάθητος, και τους Προτεστάντες, που λένε ότι η Βίβλος είναι αλάθητη. Βλέπω ότι ο Αγγλικανισμός είναι στη λογική του να προσπαθείς να εξισορροπήσεις αυτές τις δύο οπτικές, παρ’ ότι καταλαβαίνω ότι μπορείτε να πείτε πως, ιστορικά, είναι μια αποκοπή από την αρχαία Εκκλησία.
Α: Σε πολλές περιπτώσεις, οι Αγγλικανοί προσπαθούν σκληρά, αλλά αρχίζουν από τόσο μακριά... Όταν έρχεσαι στο Θεό, δεν μπορείς μόνο να «καταστρώνεις σχέδιο» ή να «επινοείς ένα σύστημα»: πρέπει να έρθεις σε ζωντανή επαφή με τη χάρη Του. Γι’ αυτό η απάντηση για τον Αγγλικανισμό είναι να έρθει σε επαφή με την Εκκλησία.

Ε: Η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ακόμα τη νηστεία και όλες τις παλιές παραδόσεις σχετικά με τη Μεγάλη Σαρακοστή;
Α: Ναι, υπάρχει μια καθορισμένη τάξη νηστειών, όπως ακριβώς την αρχαία εποχή. Αυτό ξεκινά από πολύ παλιά στην ιστορία της Εκκλησίας. Ξέρουμε από τη «Διδαχή των δώδεκα Αποστόλων» ότι τον πρώτο αιώνα υπήρχε νηστεία τις Τετάρτες και τις Παρασκευές.

Ε: Χθες βράδυ δώσατε μια διάλεξη για την Αποκάλυψη. Μπορείτε να μας κάνετε μια σύντομη σύνοψή της;
Α: Εξέταζα περιστατικά που συμβαίνουν σήμερα ως σημεία του τέλους, και ποια θα ‘πρεπε να είναι η χριστιανική μας στάση κοντά στο τέλος. Δεν θα ‘πρεπε να μετράμε τα χρόνια ή να υπολογίζουμε ποιος είναι ο «βασιλιάς του Νότου», ο «βασιλιάς του Βορρά» κ.ο.κ., αλλά να πηγαίνουμε πιο βαθιά. Όλοι οι πρώτοι Απόστολοι έγραφαν στις επιστολές τους για την αναγκαιότητα του να σκεπτόμαστε ότι ο Χριστός είναι κοντά, για να προετοιμαζόμαστε, όντες πρώτα απ’ όλα πνευματικά έτοιμοι. Αν είμαστε σ’ αυτή την κατάσταση της προσμονής του να έρθει ο Χριστός σε μας με μια πνευματική έννοια, είτε στις ψυχές μας μέσω της χάρης είτε στον καιρό του θανάτου μας, τότε το ερώτημα, πότε πρόκειται να έρθει σωματικά σ’ αυτή τη γη στο τέλος του κόσμου, δεν θα μας αναστατώνει σε τέτοια έκταση ώστε να προσχωρούμε σε κάποια νέα αίρεση που πηγαίνει στην κορυφή ενός βουνού και περιμένει να έρθει η ημέρα της Κρίσεως. Δεν γνωρίζουμε την ημέρα και την ώρα∙ η κύρια προτεραιότητα είναι η πνευματική προετοιμασία.
Πάντως οι καιροί μας βρίθουν τόσο πολύ από αυτά που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «αποκαλυπτικά» γεγονότα, που θα έπρεπε να είμαστε καλά πληροφορημένοι γι’ αυτά. Ο Κύριός μας λέει ότι, παρ’ ότι δεν γνωρίζουμε τη μέρα και την ώρα, πρέπει να πάρουμε παράδειγμα από τη συκιά, που όταν πρασινίζουν τα φύλλα της ξέρουμε ότι το καλοκαίρι είναι κοντά. Παρομοίως, όταν όλα αυτά τα φαινόμενα αρχίζουν να συμβαίνουν, - όταν υπάρξει η δυνατότητα να δημιουργηθεί μια παγκόσμια κυβέρνηση, όταν το Ευαγγέλιο κηρυχθεί σε όλα τα έθνη, όταν δημιουργούνται τόσα πολλά πνευματικά ρεύματα τα οποία είναι τόσο οφθαλμοφανώς απατηλά, - υπάρχουν καθαρά σημεία ότι κάτι βαρυσήμαντο πρόκειται να συμβεί, και είναι πολύ πιθανώς συνδεδεμένα με το τέλος του κόσμου.
Με σκοπό να είμαστε πνευματικά προετοιμασμένοι γι’ αυτά, είναι πολύ διδακτικό για μας να διαβάζουμε σχετικά με το τι συμβαίνει στους ανθρώπους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Τέτοια περιστατικά μας δείχνουν πως, ότι κι αν γίνει, - ακόμα κι αν είμαστε κάτω από την εξουσία του ίδιου του Αντιχρίστου και μας βάλουν φυλακή, μπορούμε να επιβιώσουμε γιατί έχουμε το Χριστό. Οι ζωές των μαρτύρων ήταν πάντα μια πηγή εκπαίδευσης και διαπαιδαγώγησης, και άνθρωποι, για τους οποίους μπορούμε να μάθουμε, γίνονται ακόμα και σήμερα μάρτυρες.

Ο π. Γεώργιος Δ. Μεταλληνός είπε:

Η ορθή «Χριστολογία» εξασφαλίζει τη σωτηρία.
(μικρό απόσπασμα)Το ερώτημα του Χριστού πρός τους Μαθητές Του «τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» (Ματθ. 16, 16) έθεσε ακριβώς αυτό το πρόβλημα. Άν το ερώτημα αυτό δέν απαντηθεί ορθά, στα όρια δηλαδή της αυθεντικής «Χριστολογίας», δεν μπορεί να υπάρξει για τον άνθρωπο δυνατότητα σωτηρίας. Συχνά δέ πλαστογραφείται το Πρόσωπο του Χριστού. Όλες οι «χριστολογικές» αιρέσεις προσφέρουν ένα ανύπαρκτο Χριστό, τελείως άσχετο με Εκείνον που σαρκώθηκε για τη σωτηρία μας: Δοκητισμός, Αρειανισμός, Νεστοριανισμός, Μονοφυσιτισμός, Μονοθελητισμός, Μονοενεργητισμός, ώς τις σημερινές πλαστογραφίες των Μαρτύρων του Ιεχωβά, των Σαηεντολόγων κ.ά. Ο υποθετικά αποδεκτός Χριστός δεν είναι ο Χριστός της ιστορίας, αλλά της πλάνης και μεταφυσικής φαντασίας.
Η νόθευση της Πίστεως στον Χριστό στο χώρο του δόγματος έχει ως αναπότρεπτη συνέπεια τη νόθευση του λόγου του Χριστού και στο χώρο της κοινωνίας. Η Εκκλησία, αντίθετα, ως κοινωνία Αγίων, παραδίδει αδιάκοπα από γενεά σε γενεά τον ένα Χριστό, τον αληθινό Χριστό, απέναντι στις διάφορες αιρετικές πλαστογραφήσεις Του. Αυτό γίνεται με το κήρυγμα και την ποιμαντική των Αγίων Πατέρων, με τις Οικουμενικές Συνόδους, με τη λειτουργική πράξη και την πνευματική ζωή αγωνιζομένων πιστών.
Στην πολυώνυμη αιρετική πλάνη διαμορφώνεται ένας Χριστιανισμός χωρίς Χριστό. Και αυτό είναι αποτέλεσμα της τραγικής συγχύσεως, που κυριαρχεί στην εποχή μας, την οποία σύγχυση επιδεινώνει η είσοδος της ανθρωπότητας στην παραφροσύνη της «Νέας Τάξεως» και της «Νέας Εποχής» (new age). Είναι η σκοτεινότερη –και γι’ αυτό επικινδυνότερη– περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας, διότι συνδέθηκε ήδη με μυθοποιήσεις (π.χ. του έτους 2000), αποκρυφιστικές θεωρήσεις (ο Υδροχόος – διάβολος καταλαμβάνει τη θέση του Ιχθύος – Χριστού), χιλιαστικές προσδοκίες (οράματα καθολικής ευημερίας) ενώ στην ουσία αναπαράγεται ο παλαιός κόσμος με όλη την παθολογία και παθογένειά του. Η πολυδιαφημιζόμενη από τους υποστηρικτές και προπαγανδιστές του «νέου» συστήματος «παγκοσμιοποίηση», παρά τις κάποιες θετικές πλευρές της, οδηγεί σε μιά «πλανητική κοινωνία», με ισοπέδωση των πολιτισμικών και εθνικών ιδιαιτεροτήτων και διαμορφούμενη από την «ενιαιοποιούμενη» παιδεία και τα κατευθυνόμενα Μ.Μ.Ε. Η πορεία των πραγμάτων «πρός μίαν ποίμνην», που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εκπλήρωση του λόγου του Χριστού (Ιωάν. 10, 16), σκιάζεται από την αυθόρμητη απορία: «Ναί, αλλά υπό ποίον ποιμένα; Θα είναι ο ποιμήν αυτός ο Χριστός, όπως Εκείνος είπε, ή ο ψευδο-Χριστός της Νέας Εποχής;»
Ουδέποτε μειώθηκε τόσο το Πρόσωπο του Χριστού και απειλήθηκε ο Χριστιανισμός, όσο στα όρια της συγκροτούμενης από την «Νέα Εποχή» «Παν-θρησκείας». Οι συναντήσεις της πανθρησκειακής κινήσεως της Ν. Εποχής (Ασσίζη 1, 2 και 3, 1986, 1994 καί 1998) δεν αφήνουν πιά αμφιβολία. Με τη συμμετοχή και εκπροσώπων του χριστιανικού κόσμου προωθείται η «Παν-θρησκεία», στην οποία ισοπεδώνεται και αναιρείται κυριολεκτικά το Πανάγιο Πρόσωπο του Χριστού, συμφυρόμενο με όλες τις «κατασκευασμένες» «θεότητες» του κόσμου της πτώσεως. Ποτέ δεν αμφισβητήθηκε τόσο άμεσα και απόλυτα η μοναδικότητα και αποκλειστικότητα του Χριστού ως Σωτήρα του κόσμου. Και μόνο γι’ αυτό είναι η «Νέα Εποχή» η μεγαλύτερη πρόκληση ιστορικά για την Ορθοδοξία. Αυτό που δεν πέτυχε ο Διάβολος με τους διωγμούς και τις αιρέσεις το επιδιώκει τώρα με τον ανανεωμένο «οικουμενισμό» της Πανθρησκείας. Η Ορθοδοξία καλείται να σώσει την αλήθειά της για τον Χριστό, μένοντας πιστή στην παράδοση των Αγίων της. Για να μπορεί να μένει ο Χριστός η ζωή και η ελπίδα του κόσμου.

Πέμπτη, 10 Απριλίου 2008

Νηστεία, ου γάρ νεώτερον το εφεύρεμα. Πατέρων εστί το κειμήλιον.

Όλοι σήμερα μιλάνε για την νηστεία ως κάτι νεόφερτο που επιβάλλει καταναγκαστικά ένας τιμωρός όπως λένε Θεός ή όπως πάλι λένε οι βασανιστές ιερείς και φυσικά δεν λείπει και η Εκκλησία από τις κατηγορίες. Κι όμως όσον αφορά την νηστεία κάθε άλλο παρά δίκιο έχουν! Η νηστεία συνηλικιώτης εστί της ανθρωπότητος. Από τον παράδεισο κιόλας ο Θεός έδωσε το θείο πρόσταγμα Του στους πρωτόπλαστους. Άρα έτσι καταλήγουμε στο γεγονός ότι αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους θεσμούς, ένα από τα αρχαιότερα δώρα προς τον άνθρωπο. Η νηστεία δεν είναι μέσο που καθόρισε ο Θεός για να ταλαιπωρεί τον άνθρωπο αλλά αποτελεί «τρυφής σωφρόνισμα» , μέσο αγιασμού και μέσο καθάρσεως του σώματος αλλά και της ψυχής. Είναι η αγαθή συνήθεια, συνεχούς ασκήσεως, άθλημα ελευθερίας και όχι επιβαλλόμενη. Από τον παράδεισο, στην Παλαιά Διαθήκη, στα χρόνια της Καινής Διαθήκης και πάει λέγοντας μέχρι τα χρόνια των παππούδων σας και φυσικά το σήμερα, η νηστεία αποτελεί τον θησαυρό των αγωνιστών! Νηστεία σημαίνει αποχή από τροφές που περιέχουν ζωικά λιπαρά αλλά δεν σημαίνει τίποτε από την άλλη όταν δεν γίνεται ταυτόχρονα νηστεία από την αμαρτία και τα πάθη, αφού στη πραγματικότητα δεν είναι σωματοκτόνος αλλά ΠΑΘΟκτόνος!!! Νηστεία στα πάντα, από την αμαρτία! Όταν κάνει κάποιος νηστεία πρέπει να νηστεύουν μαζί με το στομάχι, τα μάτια, το στόμα, τα αφτιά, τα χέρια, τα πόδια, η σκέψη και η διάνοια μας. Τότε μπορούμε να πούμε πως κάνουμε όντως νηστεία! Οι πατέρες της Εκκλησίας τονίζουν πως σε τι χρησιμεύει το να μην φάγεις την σάρκα του ζώου αν τρώγεις την σάρκα του αδελφού σου; Εγκράτεια λοιπόν και φρένο στην κακότητα, εγκράτεια αληθινή όπως ο ίδιος ο Χριστός, οι άγιοι μιμητές Του, οι αγωνιστές της αρετής και της αγιοσύνης! Δεν ωφελεί κανέναν αγαπητοί μου η ανωτέρω ψευδαίσθηση για την νηστεία όταν περιορίζεται εις τις τροφές μόνον, πόσο μάλλον την ψυχή μας αφού η ίδια η καθαρή και πραγματική νηστεία περισσότερο πάνω της εργάζεται. Αυτό σημαίνει από την μία ότι η νηστεία είναι το αγώνισμα εκείνο που καλούμαστε όλοι να βγούμε νικητές και που χρειαζόμαστε κατά συνέπεια και το σώμα μας γερό, αφού αποτελεί ναό της ψυχής και του Αγ. Πνεύματος! Δεν πρέπει να το βασανίζουμε για να παραμένει υγιής μέσα του η ψυχή! Τουτέστιν πρώτον, η ποιοτική νηστεία των ημερών – περιόδων όπως έχουν καθορίσει οι Οικουμενικές Σύνοδοι και οι άγιοι Πατέρες, δεύτερον, η πίστη αλώβητη χωρίς να κλονίζεται γιατί είναι η όραση της ψυχής και το νόημα της ζωής και παραδόθηκε από τον Χριστό στους Αποστόλους και εκείνοι με την σειρά τους την παρέδωσαν ανόθευτη στους Πατέρες, και τέλος, η καθαρότητα της ψυχής, (η καθαρότητα, περιέχει το μυστήριο της μετανοίας αλλά και της εξομολογήσεως) είναι τα τρία στάδια που μας εξασφαλίζουν τα εχέγγυα της Σωτηρίας μας!Ας μην αφήνουμε λοιπόν τον πονηρό να ροκανίζει τις ψυχές μας, να μας σκοτίζει και να μας θολώνει και έτσι να μας οδηγεί στον θάνατο! Ας νικήσουμε εμείς την αμαρτία γιατί είναι παράβαση του νόμου του Θεού, είναι σύγκρουση πλάστη και πλάσματος, μεσότοιχο της ψυχής και του Θεού ώστε να κόβεται η επικοινωνία τους. Μη γινόμαστε ρίψασπις και καταστούμε δούλο του σώματος και των παθών την αθάνατη ψυχή. Αλλά χωρίς υπεκφυγές, χιλιοειπωμένες ψευτοδικαιολογίες να αγωνιστούμε μέχρι την Ανάσταση του Χριστού μας που αποτελεί για εμάς την μεγαλύτερη γιορτή από όλες. Έτσι εν τη ημέρα της κρίσεως να Του παρουσιάσουμε ο καθένας τον αγώνα του έστω και τραυματισμένοι! Σημασία είπε ο Κύριος δεν έχει αν μας λείπει κάτι όταν μπούμε στον παράδεισο σημασία έχει να καταφέρουμε να μπούμε! Καλύτερα εκεί μαζί Του παρά αρτιμελής μακριά Του.

Σάββατο 9 Νοεμβρίου 2013

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΟΡΔΑΝΙΑ 10

Η έβδομη μέρα του προγράμματός μας δεν περιλαμβάνει κάποιο προσκύνημα. Η μέρα ήταν ελεύθερη και γι΄ αυτό πήγαμε για ψώνια σε ένα μεγάλο και σύγχρονο πολυκατάστημα, όπου ο καθένας θα μπορούσε να αγοράσει αναμνηστικά δώρα ή οτιδήποτε άλλο ήθελε.

Όγδοη μέρα του προσκυνήματός μας. Σήμερα το πρόγραμμά μας έχει προορισμό τη Σαμάρεια. Η Σαμάρεια απέχει αρκετά χιλιόμετρα από τα Ιεροσόλυμα. Ξεκινούμε, λοιπόν, για να φτάσουμε στο μοναστήρι που βρίσκεται εκεί.

Στη Σαμάρεια θυμόμαστε όλοι τον συγκινητικό διάλογο του Κυρίου με τη Σαμαρείτιδα. Εκεί υπάρχει το φρέαρ του Ιακώβ, όπου η Σαμαρείτιδα κατέφυγε για να αντλήσει νερό από το πηγάδι. Ο Κύριος γνωρίζοντας τη διψασμένη της ψυχή, της μίλησε για ''πνευματικό ύδωρ'' από το οποίο όποιος πιει δεν πρόκειται να διψάσει ποτέ. Επίσης, της αποκάλυψε ότι είναι ο ίδιος ο Χριστός και εκείνη με μεγάλο ενθουσιασμό γύρισε στην πατρίδα της και ανήγγειλε τα νέα στους συμπατριώτες της, οι οποίοι πήγαν να Τον συναντήσουν. Αυτή ήταν η αφορμή που πλήθος Σαμαρειτών γνώρισαν και πίστεψαν στον Κύριο. Η Σαμαρείτιδα δέχθηκε τον λόγο του Κυρίου, πίστεψε μαζί με τις αδελφές της και τα παιδιά της και έγινε ισαπόστολος και Αγία της Εκκλησίας μας. Είναι η αγία Φωτεινή η Σαμαρείτις.

Φτάνουμε, λοιπόν, στο μοναστήρι της Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδας. Ηγούμενος του μοναστηριού είναι ο πατήρ Ιουστίνος, ένας γέροντας με πλούσια πνευματικά χαρίσματα. Ένας αγωνιζόμενος αγιοταφίτης μοναχός, ο οποίος έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει, με τη βοήθεια του Θεού, πολλά σ΄ αυτό το μοναστήρι. Το μοναστήρι είναι πολύ όμορφο, με μεγάλο προαύλιο διακοσμημένο με ποικίλα φυτά και ωραία λουλούδια. Ο ναός του μοναστηριού δεσπόζει στη μέση ψηλός και μεγαλοπρεπής.

Μπαίνοντας στο ναό, ανάψαμε το κεράκι μας και προσκυνήσαμε τις ιερές εικόνες που υπήρχαν στο ναό, οι περισσότερες από τις οποίες απεικόνιζαν τη συνάντηση του Κυρίου με τη Σαμαρείτιδα.

Στο αριστερό μέρος του ναού, πάνω σε μια κολόνα έχει τοποθετηθεί η υδρία που κρατούσε η Σαμαρείτιδα όταν πήγε στο πηγάδι να αντλήσει νερό. Προστατεύεται μέσα σε μια γυάλινη κατασκευή και βλέποντας την κανείς θυμάται αυτόν τον θαυμαστό διάλογο που είχε η Σαμαρείτιδα με τον Κύριο. Επίσης, είχαμε την ευλογία να προσκυνήσουμε κάποια άγια λείψανα Αγίων, μεταξύ αυτών και της Αγίας Φωτεινής.

Στο μοναστήρι αυτό φυλάσσεται και το σκήνωμα του Αγίου νέου ιερομάρτυρος Φιλουμένου, ο οποίος υπήρξε ο προηγούμενος του μοναστηριού και πιστός φύλακας του προσκυνήματος. Ο Άγιος Φιλούμενος αγιοποιήθηκε επίσημα από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων μετά από το μαρτύριο που υπέστη από τους Εβραίους. Το μαρτύριό του υπήρξε φρικτό καθώς, αγωνιζόμενος μέχρι την τελευταία στιγμή για την πίστη του και τη φύλαξη του μοναστηριού, δέχθηκε τριανταεφτά τσεκουριές στο κεφάλι από φανατικούς Εβραίους.

Έπειτα από αυτό κατατάχθηκε στο χορό των Αγίων της Εκκλησίας μας και έλαβε τον στέφανο από τον Κύριο. Το σκήνωμα του Αγίου βρίσκεται μέσα σε λάρνακα και από πάνω κρέμονται καντηλάκια και πολλά αφιερώματα πιστών. Εκεί δίπλα υπάρχει και μια εικόνα, η οποία απεικονίζει τον Άγιο την ώρα του μαρτυρίου του. Προσκυνήσαμε το σκήνωμα του Αγίου και ο π. Τιμόθεος μας σταύρωσε έναν-έναν με λαδάκι από το καντήλι του Αγίου.

Έπειτα, κατεβήκαμε στο κάτω μέρος του ναού. Εκεί είναι ένας μικρός χώρος στη μέση του οποίου βρίσκεται το φρέαρ, όπου είχε καθίσει ο Κύριος συνομιλών με τη Σαμαρείτιδα. Όλοι σταθήκαμε με δέος σ΄ αυτόν τον τόπο γνωρίζοντας ότι πριν από τόσες χιλιάδες χρόνια είχε σταθεί εκεί ο ίδιος ο Κύριος μας. Αντλήσαμε νερό από το πηγάδι και ο καθένας μας ήπιε από λίγο για ευλογία. Ύστερα, ο π. Τιμόθεος μας υπενθύμισε τα λόγια του Ιερού Ευαγγελίου ότι <<... τὸ φρέαρ ἐστὶ βαθύ...>> και ρίχνοντας λίγο νερό μέσα στο πηγάδι, όλοι ακούσαμε το νερό να φτάνει στο κάτω μέρος του πηγαδιού μετά από αρκετά δευτερόλεπτα.

Ανεβήκαμε κατόπιν και πάλι στο πάνω μέρος του ναού. Εκτός των άλλων ιερών εικόνων, παρατηρήσαμε και μια μεγάλη εικόνα που έδειχνε το βασανιστήριο που υπέστη ο Γέροντας Ιερομάρτυρας Άγιος Χαράλαμπος.

Η εικόνα ήταν πολύ χαρακτηριστική καθώς, απεικόνιζε τον Άγιο να ομολογεί μπροστά στον αυτοκράτορα την πίστη του ενώ σε άλλο σημείο έδειχνε να τον γδέρνουν ζωντανό οι δήμιοι και εκείνος προσευχόμενος έπαιρνε δύναμη από τον Κύριο και Τον ευχαριστούσε, όπως γνωρίζουμε από το βίο του.

Αφού προσκυνήσαμε πάλι, βγήκαμε από το ναό και καθίσαμε στο προαύλιο. Εκεί μας πρόσφεραν ένα κέρασμα και μείναμε για λίγο θαυμάζοντας τον όμορφο εκείνο τόπο. Κατόπιν φύγαμε για το ξενοδοχείο προκειμένου να ξεκουραστούμε γιατί το βράδυ θα μετείχαμε σε Ιερά Αγρυπνία στον Πανάγιο Τάφο.

Η αγρυπνία ξεκίνησε στις 11 μ.μ. και τελείωσε περίπου στις 3 π.μ. Φτάνοντας, μπήκαμε μέσα στο ναό, νιώθοντας τη μεγάλη ευλογία που μας αξίωνε ο Κύριος. Σταθήκαμε όλοι μαζί στο ναό της Αναστάσεως για να παρακολουθήσουμε τη Θεία Λειτουργία. Μέσα στο ναό δεν υπάρχουν μικρόφωνα και πολλά φώτα και η ατμόσφαιρα είναι πολύ κατανυκτική. Η καλλιφωνία δεν ήταν το σημαντικό εκείνη τη στιγμή. Το σημαντικότερο και το πιο σπουδαίο για μας ήταν ότι βρισκόμαστε δίπλα στον Πανάγιο Τάφο. Συνειδητοποιώντας κανείς αυτή τη μεγάλη ευλογία, ένιωθε δέος και συγκίνηση στον ιερό εκείνο τόπο. Στεκόμαστε κοντά στον Πανάγιο Τάφο του Κυρίου μας, μέσα από τον οποίο μας χάρισε τη Ζωή και με την Ανάστασή Του μας άνοιξε τη Βασιλεία Του. Στο ναό υπήρχαν κι άλλοι προσκυνητές, οι οποίοι κι αυτοί με τη σειρά τους παρακολουθούσαν με ευλάβεια την Ιερά Αγρυπνία. Παράλληλα με τη δική μας Θεία Λειτουργία, των Ορθοδόξων, υπήρχαν στο ναό κι άλλα θρησκεύματα, τα οποία με διάφορους τρόπους-με μουσική και εκκλησιαστικά όργανα- προσπαθούσαν να επιβληθούν.

Όταν τελείωσε η αγρυπνία, ευχαριστήσαμε και δοξάσαμε τον Κύριο για την ευλογία και τη χάρη που μας έδωσε. Φύγαμε για το ξενοδοχείο μας, ώστε το πρωί να ξεκινήσουμε για το επόμενο προσκύνημα.

Παρασκευή 1 Νοεμβρίου 2013

Πίστη και επιστήμη: έννοιες αντίθετες ή αλληλοσυμπληρούμενες;

Πίστη και επιστήμη: έννοιες αντίθετες ή αλληλοσυμπληρούμενες;
κείμενο του Μιχαήλ Γ. Χούλη, θεολόγου.

Τα τελευταία χρόνια επανέρχεται, ως μη όφειλε, στο προσκήνιο των ερευνών, δοκιμίων και αρθρογραφιών διαφόρων θετικών επιστημόνων, η παλαιά παρεξηγημένη «έχθρα» μεταξύ επιστήμης και πίστης ή λογικής και θρησκείας. Το φαινόμενο ανατροφοδοτείται από εκπροσώπους των θετικών επιστημών κυρίως, με αρκετά νέα και με έντονο μένος κατά του Χριστιανισμού βιβλία, αλλά και από κύκλους συντηρητικών προτεσταντών στην Αμερική, που βάλλουν κατά των συγχρόνων πορισμάτων της βιολογίας, αστρονομίας, φυσικής κ.λπ., ερμηνεύοντας κατά γράμμα τα πρώτα κεφάλαια του πρώτου βιβλίου της Αγίας Γραφής, της Γένεσης, και πολεμώντας ορισμένους κλάδους της Επιστήμης με επιστημονικά και με θρησκευτικά κριτήρια.
Ξεκαθαρίζουμε εξ αρχής ότι Θεολογία και Επιστήμη δεν αντιμάχονται εκ φύσεως η μια την άλλη, αφού η Επιστήμη ασχολείται με την δομή και λειτουργία της φύσεως, ενώ η Θεολογία εντρυφά στην αποκαλυφθείσα αλήθεια του Θεού και στο αγιοπνευματικό νόημα της ζωής. Η Επιστήμη μπορεί να μας απαντήσει στο ερώτημα πώς είναι κατασκευασμένος ο κόσμος και το σύμπαν, αλλά δεν μπορεί φυσικά να μας απαντήσει στο ερώτημα ποιος δημιούργησε το σύμπαν και γιατί. Αυτά τα τελευταία ερωτήματα είναι δουλειά της Θεολογίας και κατΆ επέκτασιν της Εκκλησίας. Ο μεγάλος σύγχρονος επιστήμονας Στίβεν Χόκινγκ έχει γράψει ότι “ακόμη κι αν η επιστήμη καταφέρει να εξηγήσει τι έχει συμβεί από τη γέννηση του σύμπαντος μέχρι σήμερα, δεν θα μπορέσει να απαντήσει στο γιατί” (περιοδ. FOCUS, τεύχος 2, Απρίλιος 2000, σελ. 80-84).
Η Επιστήμη δεν έχει το δικαίωμα να μεθοδολογεί κάνοντας μεταφυσική, δεχόμενη ή αρνούμενη τον Θεό, αν και ο κάθε επιστήμονας μπορεί να είναι προσωπικά πιστός ή άπιστος. Από την άλλη μεριά, χρέος της Θεολογίας είναι να μας βοηθήσει μέσα από την πνευματική πείρα της Εκκλησίας στο να οδηγηθούμε στους (πνευματικούς) ουρανούς. Η Θεολογία, ακόμη, δεν έχει δικαίωμα να ασχολείται επιστημονικά, ούτε με το πώς έγιναν οι «κοσμικοί» ουρανοί, ούτε με το πώς εμφανίσθηκε ο άνθρωπος πάνω στη γη, διότι αυτό είναι μέλημα της Επιστήμης και όχι δικό της. Τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου της Γένεσης έχουν σκοπό να αποκαλύψουν ότι ολόκληρο το σύμπαν έχει Θεό Δημιουργό, ότι δεν προήλθε τυχαία ως δια μαγείας, και πως τα ουράνια σώματα και ολόκληρη η πλάση δεν είναι θεοί, όπως πίστευαν οι γύρω από τους Ισραηλίτες ειδωλολατρικοί λαοί. Δεν είναι ο σκοπός επομένως των θεοπνεύστων συγγραφέων να κάνουν επιστήμη, αλλά υψηλή θεολογία, χρησιμοποιώντας προς τούτο θρησκευτικές και επιστημονικές γνώσεις της εποχής τους. Θεόπνευστο επομένως δεν μπορεί να είναι το επικουρικώς περιγραφόμενο επιστημονικό κοσμοείδωλο της εποχής των θεοπνεύστων οπωσδήποτε συγγραφέων, αλλά το θεολογικό μήνυμα της Βίβλου. Εκεί και μόνο βρίσκεται το αλάθητο της Αγίας Γραφής. Όχι απαραίτητα στις επιστημονικές γνώσεις που χρησιμοποιεί. Βλέπουμε λοιπόν ότι δεν δικαιολογείται κανένας εκπρόσωπος εκ των δύο παρατάξεων να αναβιώνει καταστάσεις και περιβάλλοντα, που φάνηκαν να είχαν περιοριστεί εδώ και 100 χρόνια. Ως εκ τούτου, διαπιστώνουμε ότι η Επιστήμη προδίδει τον εαυτόν της, αν και εφόσον προσπαθεί να ανακαλύψει με φυσικό τρόπο τον άκτιστο Θεό, διότι ξεφεύγει έτσι από τα όρια έρευνάς της. Αλλά και η Θεολογία δεν είναι σίγουρα υποχρεωμένη να δέχεται αδιαμαρτύρητα κάθε επιστημονική θεωρία που έρχεται σε αντίθεση με την χριστιανική κοσμοθεωρία για τον Θεό και τον κόσμο.
Στα πλαίσια αυτά ο Αθεϊσμός δεν δικαιούται να χρησιμοποιεί την Επιστήμη ως εμπροσθοφυλακή κατά του Χριστιανισμού και των θρησκειών, διότι η Επιστήμη ερευνώντας το επιστητό δεν διαθέτει όργανο, αντικείμενο και μέθοδο τα οποία αναλογικά να μπορούν να πλησιάσουν έστω την έννοια του Θεού, αφού η ουσία του Θεού είναι επέκεινα παντός επιστητού και εντελώς ακατάληπτος.Οι άθεοι επιστήμονες επομένως δεν είναι άθεοι εξαιτίας των πορισμάτων της επιστήμης τους, αλλά ένεκα συγκεκριμένης υλιστικής ιδεολογίας. Πίστη και Λογική, Θρησκεία και Επιστήμη, δεν συγκρούονται για τους καλοθελητές. Λανθασμένες τοποθετήσεις εκπροσώπων τους μόνο συγκρούονται. Απόδειξη είναι το γεγονός ότι επιφανείς χριστιανοί, κληρικοί και λαϊκοί, αλλά και οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, υπήρξαν για την εποχή τους πολύ μορφωμένοι και ορισμένοι, όπως ο Μέγας Βασίλειος, πανεπιστήμονες. Ο Βέλγος αστρονόμος Ζωρζ Λεμαίτρ, ο «πατέρας» της θεωρίας της ΅Μεγάλης ΕκρήξεωςΆ της Αρχής του σύμπαντος δεν ήταν εξάλλου ιερέας; Πολλοί από τους Δασκάλους του Γένους επί Τουρκοκρατίας, όπως οι: Ευγένιος Βούλγαρης, Νικηφόρος Θεοτόκης, Μεθόδιος Ανθρακίτης, Βενιαμίν ο Λέσβιος κ.α., δεν ήσαν οι πρώτοι διδάσκαλοι των θετικών επιστημών στην πατρίδα μας και ταυτόχρονα ιερείς;
Από την άλλη, πολύ μεγάλοι επιστήμονες ήσαν και είναι θρησκευόμενοι. Κέπλερ, Πασκάλ, Νεύτων, Λάϊμπνιτς, Βόλτα, Αμπέρ, Γκάους, Καρρέλ, Φαραντέϊ, Μάξγουελ, Λινναίος, Κυβιέ, Παστέρ, Λίστερ, Γιούνγκ και τόσοι άλλοι, υπήρξαν εξαίρετοι επιστήμονες και άνθρωποι ταυτόχρονα με βαθειά θρησκευτική πίστη (βλ. και Ανδρέα Κεφαλληνιάδη, ΜΙΑ ΤΑΞΗ ΓΕΜΑΤΗ ΑΠΟΡΙΕΣ, εκδ. Φωτοδότες, σελ. 66 & 119). Η επιστήμη τους δεν αναίρεσε ή αναιρεί την πίστη τους. Μάλλον την συμπλήρωνε και την συμπληρώνει. Διότι με την Επιστήμη διερευνούν οι επιστήμονες διαχρονικά τον φυσικό και εμπειρικό κόσμο, ενώ με την πίστη τους και την προσευχή επικοινωνούν με το «Όντως Ον», τον προσωπικό Τριαδικό Θεό, και αντλούν δύναμη και θάρρος στη ζωή και την εργασία τους. Όταν στα πλαίσια της μελέτης και της έρευνάς του ο επιστήμονας ανακαλύψει αίφνης το μεγαλείο της φύσης ως ποιήματος της Θείας Πρόνοιας, δεν είναι υποχρεωμένος συνειδησιακά να αναφωνήσει το: «Ὡς ἐμεγαλύνθη τὰ ἔργα σου Κύριε. Τά πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας»; (Ψλμ. ργ´ 24). Σε ακολουθία αυτού, ο Άγγλος φυσικός Πολ Ντέϊβις γράφει: “Το γεγονός ότι οι φυσικοί νόμοι του σύμπαντος επέτρεψαν την ανάπτυξη πολύπλοκων βιολογικών δομών οι οποίοι οδήγησαν στην εμφάνιση της συνείδησης αποτελεί για μένα την προφανή απόδειξη ότι υπάρχει στη φύση κάτι που μας ξεπερνά. Είμαι πεπεισμένος ότι πίσω από το θαύμα του σύμπαντος υπάρχει ένα σχέδιο θεϊκής πνοής” (FOCUS, όπου ανωτέρω). Ο πολύ σημαντικός επιστήμονας, μελετητής του ανθρωπίνου γονιδιώματος, Φράνσις Κόλινς, στο βιβλίο του “Η Γλώσσα του Θεού” γράφει: “Ο Θεός της Βίβλου είναι ο ίδιος ο Θεός του ανθρωπίνου γονιδιώματος. Μπορείς να τον λατρεύεις και στην Εκκλησία και στο εργαστήριο” (www.nationalgeographic.gr, ΑΠΟΨΕΙΣ, Συνέντευξη στον Τζον Χόργκαν). Ακόμη, ο Άγγλος αστρονόμος καθηγητής Smart κάνει τις ακόλουθες σκέψεις: “Όταν σπουδάζουμε το Σύμπαν, εκτιμούμε το μέγεθος και τη ρυθμικότητά του και οδηγούμαστε στο να αναγνωρίσουμε Δημιουργική Δύναμι και Κοσμικό Σκοπό, ο οποίος υπερβαίνει όλα τα όρια της ανθρώπινης καταλήψεως” (Δ. Κωτσάκη, ΤΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΌ ΣΥΜΠΑΝ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ Ή ΤΥΧΗ;, εκδ. Ζωή, 1983, σελ. 108). Αλλά και ο μεγάλος μαθηματικός Αϊνστάιν γράφει: “Κάθε ερευνητής της φύσης καταλαμβάνεται από ένα είδος θρησκευτικού δέους μπροστά στην τάξη που επικρατεί στη φύση και η οποία δεν μπορεί να είναι τυχαία. Το σύμπαν αποκαλύπτει στον άνθρωπο μια απεριόριστα ανώτερη διάνοια” (Ferdinand Krenzer, ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΠΙΣΤΗΣ, εκδ. Πορεία Πνευματική, σελ. 32-33).
Του απειροτέλειου Θεού δεν είναι δυνατόν με επιστημονικό τρόπο να αποδειχθεί η ύπαρξη και πολύ περισσότερο να γίνει γνωστή η ουσία του. Γιατί τότε ο άνθρωπος θα ήταν τέλειος και ο Θεός ατελής. Ο Θεός δεν είναι πτώμα στο χειρουργείο για ιατροδικαστική εξέταση, αλλά πρόσωπο, το όντως πρόσωπο, με το οποίο ερχόμαστε σε κοινωνία και επαφή. Η αδυναμία να αποδειχθεί λογικά η ύπαρξη του Θεού δεν σημαίνει ότι ο Θεός δεν υπάρχει. Σημαίνει μόνο ότι η διάνοιά μας δεν μπορεί να συλλάβει τον άπειρο Θεό. Η εγκεφαλική λογική λειτουργεί με τους ίδιους νόμους και την ίδια δομή με την οποία λειτουργεί η φύση. Ο Θεός, που ως προς την φύση και την ουσία Του είναι το «όλως Άλλον» αναφορικά με τους κοσμικούς μας νόμους, δεν μπορεί να κατανοηθεί με μόνη την ιδεολογική και επιστημονική μας ικανότητα. Ένας επιστήμονας, ένθεος ή αγνωστικιστής, αλλά και κάθε πιστός χριστιανός, μπορούν να ανιχνεύσουν μόνο τα ίχνη της παρουσίας Του στον κόσμο, την Πρόνοια και τις ενέργειές Του στην πλάση, την περι-ουσία Του, όχι όμως και την ουσία Του, δηλαδή το απύθμενο βάθος Του. Ο Θεός δεν είναι μονάδα, ατομικότητα, σε κάποιο θρόνο του ουρανού. Είναι η πηγή της ζωής, το ίδιο το Είναι. Και αποκαλύπτεται (δεν ανακαλύπτεται), μέσω των ακτίστων ενεργειών Του, στον ταπεινό και υγιή ψυχικά άνθρωπο (κεκαθαρμένο) δια της προσευχής και της λατρείας, ενώ ο γεμάτος οίηση νους απαιτεί ο Θεός να προσαρμοστεί στις ανάγκες του, χωρίς ο ίδιος ο άνθρωπος να ταπεινωθεί. Αυτός είναι ο αυτονομημένος και σκοτισμένος νους, ο οποίος δεν βλέπει τα πράγματα του Θεού διότι βρίσκεται σε πτώση. Η σωτηρία αντίστροφα επιτυγχάνεται με την κάθαρση δια της ασκήσεως και της τηρήσεως των εντολών του Χριστού, μέσω του οποίου και εν τω προσώπω του οποίου ο Θεός αποκαλύφθηκε και αποκαλύπτεται στον κόσμο. Αυτή είναι η εμπειρία των προφητών, των αγίων, των Πατέρων της Εκκλησίας. Και οι χριστιανοί γνωρίζουμε εκ καρδίας ότι αυτή είναι η αλήθεια και η οδός, που προσανατολίζει προς τον προσωπικό Τριαδικό Θεό.
Σήμερα ο άνθρωπος κατόρθωσε να θέσει στην υπηρεσία του τη φύση με την Επιστήμη και την Τεχνολογία και νομίζει ότι αυτό έκανε περιττή την παρουσία του Θεού. Το να χειρίζεται όμως κανείς το ηλεκτρικό ρεύμα δεν σημαίνει πως το κατασκεύασε και ο ίδιος. Για να λύσει κανείς ένα μαθηματικό πρόβλημα, πρέπει να ακολουθήσει σωστά την μαθηματική μέθοδο επίλυσης ασκήσεων. Για να πετύχει ένα πείραμα στην Χημεία πρέπει να ανακατέψουμε στις σωστές αναλογίες συγκεκριμένα υλικά. Για να δουλέψει ένα μηχάνημα απαιτείται να τηρηθούν οι οδηγίες του κατασκευαστή. Για να μάθει κανείς χορό είναι απαραίτητο να ακολουθήσει τα βήματα του δασκάλου. Για να μάθουμε ένα όργανο μουσικής πρέπει να κατανοήσουμε τις νότες και να αποκτήσουμε δεξιότητα στα χέρια. Έτσι και για να φτάσει κανείς στην πίστη αλλά και την θέα του Θεού (που είναι το μόνο τέλειο θείο θαύμα) είναι αναγκαίο να ακολουθήσει βήμα προς βήμα τις οδηγίες της Εκκλησίας (τις εντολές δηλαδή του Χριστού), που είναι η μόνη αρμόδια για να μας δείξει το δρόμο: δηλαδή ταπείνωση, έμπρακτη αγάπη, μυστηριακή ζωή, άσκηση, στροφή της θέλησης προς τον Θεό. Δεν ωφελεί καθόλου να ρωτάμε εγκεφαλικά αν υπάρχει Θεός, εάν πρώτα δεν έχουμε εισέλθει στον δρόμο αυτό, που οδηγεί κατευθείαν προς την φανέρωσή Του.
Η Επιστήμη παρέχει κυρίως γνώσεις και τεχνολογική εφαρμογή αυτών των γνώσεων για την υγεία και καλυτέρευση της ζωής των ανθρώπων, ενώ η Θεολογία και ιδιαίτερα η Εκκλησία παρέχει την ψυχοσωματική θεραπεία και σωτηρία, τον αγιασμό και την θέωση, δια της ασκήσεως, της μυστηριακής ζωής και της αγάπης. Το έργο λοιπόν της Εκκλησίας είναι πολύ ευρύτερο από εκείνο της επιστήμης. Και ο γνήσιος επιστήμονας ή ο διανοούμενος δεν απορρίπτει το θαύμα, αν το συναντήσει, στη ζωή του, διότι η Διανόηση και η Επιστήμη δεν κλείνουν ποτέ δρόμους και τρόπους έρευνας, ούτε τελματώνονται και αποκρυσταλλώνονται σε τελεσίδικες συνταγές και λύσεις. Ο οποιοσδήποτε έχει το δικαίωμα να δηλώνει αγνωστικιστής, αλλά προδίδει την αναζήτησή του και τον ίδιο τον εαυτόν του αν δηλώσει άθεος. Η αλήθεια βρίσκεται στο μέλλον της Επιστήμης, αλλά και ο Χριστός έρχεται πάντοτε από το μέλλον, σε κάποια στροφή του υπαρξιακού δρόμου μας, ποτέ από το παρελθόν.
Τα δύο κορυφαία αυτά μεγέθη στη ζωή των ανθρώπων, Πίστη και Επιστήμη, διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι δεν συγκρούονται, μάλλον δε συνεργάζονται αρμονικά για το καλό της ανθρωπότητας. Οπωσδήποτε δηλαδή αλληλοσυμπληρώνονται, και μάλιστα στις ημέρες μας, που τα προβλήματα τα οποία ανακύπτουν είναι πολύπλευρα και χρήζουν πολύπλευρης αντιμετώπισης. Η ανθρωπότητα βρίσκεται πλέον, αν θέλει να επιζήσει, στη φάση της σύνθεσης και συνδιαλλαγής και όχι στη φάση της στείρας αντιπαράθεσης και διαίρεσης. Μας ενδιαφέρει το μέλλον του πλανήτη μας και του σύμπαντος και όχι οι ψευδοσυμφεροντολογικές επιδιώξεις διαφόρων μεμονωμένων εκπροσώπων τους. Όπου πάντως η Θρησκεία βάλλεται από την πλευρά της Επιστήμης, εκεί κάποιοι εκπρόσωποι της Επιστήμης κάνουν ιδεολογικό και μεταφυσικό πόλεμο και όχι επιστημονικό. Η Επιστήμη είναι ουδέτερη στην έρευνά της, δεν έχει ούτε υλιστικές, ούτε θεϊστικές προϋποθέσεις κατά την αναζήτηση της αντικειμενικής αλήθειας. Και εκεί που η Επιστήμη δυσκολεύεται στο έργο της από θρησκευτικούς εκπροσώπους διαφόρων ομολογιών, εκεί ο ρόλος της Θρησκείας έχει παρεξηγηθεί και αντορθόδοξα ερμηνευθεί.
Βέβαια, έχει γίνει σαφές πλέον στους επιστήμονες ότι κάθε Επιστήμη δεν είναι ένα είδος μαγείας με άπειρες δυνατότητες, ούτε διατείνεται πως κατέχει, χωρίς αδυναμίες, την άκρα βεβαιότητα με τα πορίσματά της περί παντός επιστητού. Η φυσική πραγματικότητα έχει πολλές όψεις, όπως και μια οικοδομή. Και η επιστημονική θεώρηση του κόσμου και της φύσεως έχει γίνει συνείδηση πια πως καταδεικνύει μία μόνο από τις πολλές λειτουργίες του κόσμου. Άλλωστε, η πηγή κάθε γνώσης αδιαμφισβήτητα είναι η πίστη στις δυνατότητες αυτής της γνώσης, ενώ ακόμη και τα βασικά επιστημονικά πιστεύω μας είναι αναπόδεικτα. Οποιαδήποτε ακόμη θεώρηση του κόσμου είναι κατά βάθος εσωτερική και θρησκευτική. Ξεκινάς από εκεί που πιστεύεις ενδόμυχα και προχωράς με πίστη στο αποτέλεσμα. Ο φιλόσοφος Ε. Block αναφέρει: “Υπάρχουν γνώσεις που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε παρά μόνο εφόσον το θέλουμε” (Ferdinand Krenzer, όπου ανωτέρω, σελ. 31). Μην ξεχνάμε ότι όλοι οι επιστήμονες, κατά την εργασία τους, επιστημονικές θέσεις και έρευνες άλλων εμπιστεύονται καθημερινά, όσων συναδέλφων τους έχουν προηγηθεί, χωρίς να προσπαθούν να αποδείξουν από την αρχή τα πάντα (βλ. Χωρεπισκόπου Αρσινόης Γεωργίου: ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ, Ομιλία στο Σύλλογο “Οι φίλοι του Αγίου Μενίγνου του Κναφέως”, προστάτου των Χημικών, Αθήνα 23.11.2003).
Ως εκ τούτου, διαφαίνεται στις ημέρες μας μια συνεργασία σε όλα τα επίπεδα μεταξύ Επιστήμης και Θρησκείας, και ειδικότερα για μας, μεταξύ Επιστήμης και Χριστιανισμού. Η Επιστήμη χωρίς την Θρησκεία ακουμπά στο ένα της πόδι. Αυτό γιατί “πάσα επιστήμη χωριζομένη αρετής, πανουργία και ου σοφία φαίνεται”, σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο. Η ταπείνωση της Επιστήμης μάλιστα, θα τη σώσει από την αυτάρκεια και απομόνωσή της, όταν αντιλαμβάνεται πλέον πως γνωρίζει τα όρια και τις δυνατότητές της και πως δεν έχει την λύση πάντα έτοιμη σε όλα τα προβλήματα και ερωτήματα της ζωής. Κανείς άλλωστε δεν μπορεί να ζήσει μόνο με τις επιστημονικές γνώσεις. Απαιτούνται επιπλέον ηθική, νόημα, ποιότητα ζωής, αίσθηση του ωραίου, του αγίου, του υψηλού και του δικαίου. Όταν ο Τρίτος Κόσμος και εκατομμύρια συνάνθρωποί μας βρίσκονται κάτω από τα όρια επιβίωσης, δεν ενδιαφέρονται για τα χρωματοσώματα, το DNA, ή για τον αριθμό των πρωτονίων και νετρονίων που αποτελείται ο πυρήνας των κυττάρων τους. Όταν πεθαίνει κανείς από πείνα δεν μπορεί να χορτάσει με quark και υποατομικά σωματίδια. Χριστιανισμός, Επιστήμη και Τεχνολογία είναι γι’ αυτό οι υπηρέτες και διάκονοι προς όφελος του κόσμου, ενόψει μάλιστα της ραγδαίας ανάπτυξης των Βιοεπιστημών και της Βιοτεχνολογίας και μπροστά στα κρίσιμα αδιέξοδα που προκύπτουν. Ο Γερμανός νομπελίστας φυσικός Μαξ Πλανκ λέγει μάλιστα ότι “οι δρόμοι επιστήμης και θρησκείας προχωρούν παράλληλα και συναντιώνται στο αχανές άπειρον, δηλαδή τον Θεόν” (ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, Αρχιμ. Τιμοθέου Κοντογιάννη, www.imlarisis.gr).Επομένως, “τόσο η Επιστήμη όσο και η Τεχνολογία είναι όργανα δοσμένα από το Θεό, που αν χρησιμοποιηθούν ορθά επεκτείνουν τις δυνατότητές μας για το καλό... είναι η κατάχρηση κι όχι η λελογισμένη χρήση της Επιστήμης που επιφέρει κακά, όπως και κάθε κατάχρηση. Αν πάλι κάποιοι άλλοι από πλευράς Επιστήμης ... παρουσιάζονται ως άθεοι, θα πρέπει κι αυτοί να θυμούνται πως η αθεΐα τους δεν μπορεί να θεμελιωθεί στην Επιστήμη, αλλά είναι απλώς μια υπαρξιακή τοποθέτησή τους... Η σχέση Χριστιανισμού και Θετικών Επιστημών είναι σχέση συμπόρευσης, γιατί θετικοί είναι όλοι οι παράγοντες που τη διαμορφώνουν” (Αρσινόης Γεωργίου, όπου ανωτέρω)
Το δίλημμα λοιπόν “Επιστήμη ή Πίστη” είναι ένα ψευτοδίλημμα. Επιστήμη και Πίστη είναι η διαχρονική απάντηση.