Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014

Category Archives: ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΓΡΑΙΚΟΣ

      


Γόνος ισχυρής βυζαντινής οικογένειας προερχόμενης από τον Μυστρά, ο κατά κόσμον Μιχαήλ Τριβώλης γεννήθηκε περί το 1470 στην Άρτα και σπούδασε τα πρώτα γράμματα στην Κέρκυρα, κοντά στον λόγιο θείο του Μιχαήλ Τριβώλη και τον επιφανή δάσκαλο Ιωάννη Μόσχο. Σε ηλικία περίπου είκοσι ετών μετέβη στην Φλωρεντία, όπου φοίτησε κοντά στον ονομαστό φιλόλογο Ιανό Λάσκαρι καθώς και στην Πλατωνική Ακαδημία του Μαρσίλιο Φιτσίνο. Κατόπιν, συνεργάσθηκε στη Βενετία με τον Άλδο Μανούτιο, τον ονομαστό εκδότη των αρχαίων Ελλήνων κλασσικών. Τα πύρινα κηρύγματα του επίδοξου κοινωνικού αναμορφωτή Σαβοναρόλα φέρεται να συγκίνησαν ιδιαίτερα τον Μιχαήλ Τριβώλη, ο οποίος απογοητευμένος από το βίαιο τέλος του Δομινικανού μοναχού εγκατέλειψε τα πάντα και εκάρη μοναχός το 1507 στο Βατοπέδι, με το όνομα Μάξιμος.
Η ελπίδα του ήταν να περάσει τον υπόλοιπο βίο του στην αφάνεια, αφιερωμένος στη μελέτη και την προσευχή, όμως η μοίρα άλλα του επεφύλασσε. Το 1515 ο ηγεμόνας Βασίλειος Γ’ Ιβάνοβιτς της Μοσχας ζήτησε από τον Πρώτο του Αγίου Όρους να σταλεί στη χώρα του ο λόγιος Βατοπεδινός μοναχός Σάββας, προκειμένου να αναλάβει τη διόρθωση των Σλαβονικών μεταφράσεων των λειτουργικών βιβλίων. Καθώς όμως ο Σάββας ήταν γέρος και άρρωστος, αντ’ αυτού εστάλη στη Ρωσία ο Μάξιμος, που επίσης έχαιρε μεγάλου κύρους στον Άθω.
Παλεύοντας με μία γλώσσα άγνωστη έως τότε σε αυτόν, αλλά έχοντας τη βοήθεια των ικανών γραφέων και μεταφραστών που έθεσε στη διάθεσή του ο ηγεμόνας, ο “Μακσίμ Γκριέκ”, όπως έγινε γνωστός στη νέα του πατρίδα, σύντομα ολοκλήρωσε τη μεταγραφή του Ψαλτήρος και κατόπιν των Πράξεων των Αποστόλων, των Αποστολικών Κανόνων, των ομιλιών του Ιωάννου του Χρυσοστόμου κ.ά. Τα επίμονα αιτήματά του να του επιτραπεί η επάνοδος στη μονή της μετανοίας του, απορρίπτονταν από τον Βασίλειο, που του ανέθετε διαρκώς νέα καθήκοντα.
Όμως ο Μάξιμος δεν έμεινε απαθής παρατηρητής της ζωής στη Μοσχοβία και σύντομα βρέθηκε όχι μόνο να καταγγέλλει σε κείμενά του τις επικρατούσες προλήψεις και την κοινωνική αδικία, αλλά και να συνδέεται με προσωπικότητες όπως ο παραγκωνισμένος βογιάρος διπλωμάτης Ιβάν Μπεκλεμίσεφ και ο πρίγκηπας-μοναχός Βασσιανός Πατρικέγεφ. Τοποθετήθηκε έτσι, σύντομα ο Μάξιμος στην καρδιά της σύγκρουσης “Ακτημόνων” και “Κατεχόντων”, που έμελλε να σφραγίσει την πορεία της Ρωσίας προς ένα ισχυρό συγκεντρωτικό κράτος.
Ορθόδοξο αντίστοιχο, τρόπον τινά, των “μικρών” Φραγκισκανών, οι Ακτήμονες (στα ρωσικά: Νεστιαζάτελι) έθεσαν εκ νέου το ερώτημα των σχέσεων θρησκείας, εξουσίας και ιδιοκτησίας, σε μία εποχή κατά την οποία το ένα τρίτο της ρωσικής γης ήταν μοναστηριακή περιουσία και οι κάτοικοί της εκκλησιαστικοί δουλοπάροικοι.Κυριότεροι εκφραστές της τάσης των Ακτημόνων, πριν από τον Μάξιμο των Γραικό, ήσαν οι “Ζαβόλγειοι” (δηλ. οι ερημίτες που είχαν εγκατασταθεί πέραν του Βόλγα, ορίου τότε της ρωσικής επικράτειας), με προεξέχοντα ανάμεσά τους τον Νείλο Σόρσκι.
Βασικός αντίπαλός τους, υπήρξε ο Ιωσήφ, ιδρυτής και ηγούμενος της ισχυρής μονής του Βολοκολάμσκ, ο οποίος υποστήριζε ένα καισαροπαπικό μοντέλο, που τον έκανε ιδιαίτερα αρεστό στους Μεγάλους Ηγεμόνες, οι οποίοι τον καιρό εκείνο προσπαθούσαν να εμπεδώσουν την εξουσία τους απέναντι στους περιφερειακούς πρίγκηπες. Στα ησυχαστικά κηρύγματα των Ακτημόνων, οι οποίοι ζητούσαν την επιστροφή στις παραδοσιακές μοναχικές αξίες της πενίας και της ταπεινοφροσύνης, ο Ιωσήφ αντέτασσε (προλειαίνοντας το έδαφος για το ιδεολόγημα της “Μόσχας ως Τρίτης και Τελευταίας Ρώμης”) το “θεόσταλτο” της εξουσίας των τσάρων και την ανάγκη συνεργασίας της κοσμικής με την πνευματική εξουσία. Το πώς το εννοούσε αυτό, φάνηκε καθαρά όταν οι θιασώτες της αίρεσης του “Ζαχαρία του Ιουδαίου” στο Νοβγκορόντ οδηγήθηκαν στην πυρά, παρά τις εκκλήσεις του Νείλου Σόρσκι να επιστρατευθεί από την Εκκλησία η δύναμη του παραδείγματος και η χριστιανική συγχώρηση…
Ως υποστηρικτής των Ζαβολγείων στη διαμάχη τους με τους Βολοκολαμίτες και επικριτής των πολιτικών των ηγεμόνα Βασίλειου, ο Μάξιμος ο Γραικός δεν άργησε να πέσει σε δυσμένεια. Τον Μάιο του 1525, σε σύνοδο στην οποία προήδρευε ο ίδιος ο Βασίλειος Ιβάνοβιτς και χρέη εισαγγελέα εκτελούσε ο Μητροπολίτης Μόσχας Δανιήλ (πνευματικό τέκνο του Ιωσήφ), ο Έλληνας μοναχός κρίθηκε ένοχος για αίρεση, παραποίηση των Ιερών Γραφών, μαγεία, συνομωσία κατά του ηγεμόνα και κατασκοπεία για λογαριασμό του Τούρκου πρέσβυ και καταδικάσθηκε σε απομόνωση στη… Μονή Βολοκολάμσκ, όπου υποβλήθηκε σε βασανιστήρια και του απαγορεύθηκε να διαβάζει και να γράφει. Το 1531 ακολούθησε νέα καταδίκη του, με βαρύτερες κατηγορίες και του απαγορεύθηκε η Θεία Κοινωνία. Οι συνθήκες κράτησής του βελτιώθηκαν, όταν ο Μάξιμος μεταφέρθηκε στη Μονή Οτρότς του Τβερ, όπου ο επίσκοπος Ακάκιος του επέτρεψε την πρόσβαση στα βιβλία.
Παρά τις εκκλήσεις των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξανδρείας να επιτραπεί η επιστροφή του δύστυχου Αθωνίτη στο Βατοπέδι, ο Μάξιμος παρέμεινε φυλακισμένος επί 23 έτη. Απελευθερώθηκε το 1548 και αποσύρθηκε στη Μονή της Αγίας Τριάδας του Σεργκίεφ Ποσάντ όπου και πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1556.

Αργότερα, ανεγέρθηκε επί του τάφου του παρεκκλήσι, ενώ η επίσημη αγιοκατάταξή του έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 1988. Σε μία εντυπωσιακή άσκηση ισορροπίας, η Ρωσική Εκκλησία αναγνώρισε ως αγίους τόσο τον Ιωσήφ του Βολοκολάμσκ όσο και τον Νείλο Σόρσκι και τον Μάξιμο τον Γραικό, αν και τους τελευταίους με χαρακτηριστική καθυστέρηση μερικών αιώνων…

Απολυτίκια
Απολυτίκιο-Α
Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ασκήσει τὸ πρότερον, παιδαγωγήσας σαυτόν, ἐν ὄρει τοῦ Ἄθωνος, καὶ νεκρωθεὶς τῷ Θεῷ, τὸν κόσμον κατέλαβες· μέγας φανεὶς παμμακαρ ἰσαπόστολος νέος, ἔστρεψας πλανωμένους εἰς ὁδοὺς τοῦ Κυρίου, διὸ θεόφρον Μάξιμε, ἡμῶν μνημόνευε.
Ἀπολυτίκιο-Β
Ήχος α’.
Του λίθου σφραγισθέντος Λακεδαιμονίων τον γόνον, και της Άρτης το καύχημα, τον φωστήρα των Ρώσων και του Άθω αγλάισμα, τιμήσωμεν συμφώνως οι πιστοί, βοώντες προς αυτόν ειλικρινώς, δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα των Ορθοδόξων το νέον καύχημα.
Ἀπολυτίκιο-Γ
Ήχος δ’.
Εξ Άρτης ανέτειλας, ώσπερ αστήρ φαεινός, σοφία κοσμούμενος, και αρετών τω φωτί, Πατήρ ημών Μάξιμε` όθεν την εν Ρωσία , Εκκλησίαν λαμπρύνας, λόγω σου Ορθοδόξω, και ορθότητι βίου,ενήθλησας νομίμως, και δόξης ηξίωσαι.
 

    Δημοσιεύθηκε από στο Ιανουαρίου 19, 2011 in ΑΓΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ ΓΡΑΙΚΟΣ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου